Sene 1974. Babam 1970 yılından beri Almanya’nın Köln şehrinde çalışıyor. Yani 4. yılında, o yıl iki ülkeye bölünen Almanya’da Dünya Kupası oynayacak. Kim ne derse desin, insanoğlu hayatında 1 kere bile olsa Dünya Kupası maçını tribünden izleyebilmeli. Babam, o kadar şanslı insan ki; benim hala hayalimi kurduğum Dünya Kupası’nı yerinde izleme hayalini, Dünya Kupası’nda 2 maç izleyerek benim hayalimi gerçekleştiriyor. Birincisi Brezilya-Yugoslavya maçı, ikincisi de İtalya-Polonya. Herkese Dünya Kupası’nda 2 maç izlemek nasip olacak bir şey değildi. Babamın tribünlerden canlı olarak izlediği Dünya Kupası’nın hikâyesi var sırada…
Batı Alman futbolu 20 yılda çok yol kat etti. 2. Dünya Savaşı’ndan sonra uluslararası futboldan dışlananlar, yeniden kabul edilmek ve tanınmak için mücadele etmişlerdi. Kararlılık ve titiz bir planlamayla, 1954’te Dünya Kupası’nı kazanarak, Dünya Kupası tarihindeki en büyük üzüntüyü yaşayarak kırılmış bir halkın ulusal gururunu yeniden canlandıran bir mucizeyi gerçekleştirmişlerdi.
Ancak 1974’e gelindiğinde artık ezilen taraf değillerdi; turnuvaya Almanya ev sahipliği yapmıştı. 1972’de Henri Delauney Kupası’nı kazandığında, tarzı ve ustalığıyla göz kamaştıran son Avrupa şampiyonu. İki yıl önceki kadar güçlü olmasa da, Batı Almanya’nın bu Dünya Kupası’nı kendi topraklarında kazanması bekleniyordu. Meksika 70’teki yoğun sıcağın ardından, 10. Dünya Kupası’nın büyük bölümünde yağmurun yağması nedeniyle takımlar, Batı Almanya’da yeni oyun koşullarıyla uğraşmak zorunda kaldı. Almanlar, fikstürlerin oynanacağı en iyi tarihleri hesaplamak için bir bilgisayar kullanmıştı; ancak bilgisayar, bir hava durumu sunucusu kadar güvenilir olduğunu kanıtladı.
Yarışmanın yeni, sağlam bir gol kupası vardı: daha büyük, daha dramatik ve kısaca FIFA Dünya Kupası olarak adlandırılıyordu. Yarışmanın formatı da önemli ölçüde değişti ve eleme aşamasının yerini ikinci grup aşaması aldı. Dört gruptan ilk iki sırayı alan takımlar ikinci tura çıkacak ve dörtlü iki grup finalde yer almak için mücadele edecekti. Yine de heyecan verici bir şafağın yaklaştığını hissetmekten çok uzak. İki yıl önceki Münih Olimpiyatları, Filistinli teröristler tarafından 11 İsrailli sporcunun katledilmesiyle mahvolmuştu ve Batı Almanya, Baader-Meinhof Grubu olarak da bilinen kendi şehir gerillaları olan Kızıl Ordu Fraksiyonunun acısını çekiyordu. Ülke çapında terör kampanyası başlamıştı.
Soğuk Savaş’ın zirvesindeyken, Doğu Almanya’nın ele geçirilmesinin yol açtığı, ev sahiplerini ilgilendiren başka güvenlik sorunları da vardı. Aynı grupta bir araya gelen Doğu ve Batı Almanya ilk kez karşı karşıya gelecekti ve turnuvaya sadece haftalar kala, Batı Almanya Şansölyesi, kişisel asistanlarından birinin Doğu Almanyalı olduğunun ortaya çıkmasının ardından istifa etmek zorunda kaldı. Almanya, casuslardan polis tarafından korunuyordu.
Takımlar başlama vuruşuna hazırlanırken güvenlik, tüm zamanların en yüksek seviyesindeydi ve Dünya Kupası’ndan ziyade bir savaş alanı izlenimi veriyordu. Bu güvenlik, ülkenin en kuzeyindeki Malente kırsalındaki Batı Almanya eğitim kampına kadar uzanıyordu. Kaleci Sepp Maier, “Almanya için zor bir dönemdi” diye anımsıyor. “Baader-Meinhof Grubu faaliyetlerinin zirvesindeydi. Bu nedenle, antrenman kampında yanımızda çok sayıda polis olduğu için çok sıkı bir şekilde korunuyorduk. Biraz hapsedilmiştik ve futbolcular gibi özgürce hareket edemiyorduk.” Sol bek Paul Breitner kampın “bir kale gibi” olduğunu hatırlıyor.
Eğitim dışında vakit ayıracak çok az şeyin olması ve sürekli güvenlik denetimi altında olması, can sıkıntısının Batı Almanya kampındaki atmosferin bozulmasına neden oldu. Daha da kötüsü, kaptan Franz Beckenbauer, gündeminin en başında para olan, huysuz ve talepkar bir takımla mücadele etmek zorunda kaldı. Gazeteci Marcus Brauckmann, “Oyuncular Dünya Kupası’nı kazanmaları halinde belirli bir ücret talep ediyordu” diye açıklıyor. “Bu duyulmamış bir şeydi. 1954 oyuncularının aziz olduğu düşünülüyordu; ya bedavaya ya da çok az paraya oynuyorlardı, dolayısıyla 1974 oyuncularının da aynısını yapması bekleniyordu.”
Aslında, oyuncular gazete manşetlerinde “açgözlü” olarak nitelendirilirken daha büyük ödüller için mücadele ederken, para 1974 Dünya Kupası’nın baskın temasıydı. İskoç kadrosu, sponsorları Adidas ile yaşadıkları anlaşmazlık nedeniyle teknik direktör Willie Ormond’u istifa etmenin eşiğine getirirken, Hollandalılar ise kazançlı bir teşvik planını kabul etmeden önce teknik direktör Rinus Michels’in gazabını üzerlerine çekerek sert bonus pazarlıklarına girişmişti.
Bu arada yıldız oyuncu Johan Cruyff, Puma ile sözleşme imzaladığı için, Hollanda’nın kolunda üç Adidas çizgisi bulunan yeni formasını giymeyi reddetti ve bunun bir onay çatışması olacağını savundu. Şaşırtıcı bir şekilde, Hollanda futbol federasyonu yumuşadı ve Cruyff’un sadece iki çizgiden oluşan römork tipi bir formayla oynamasına izin verildi.
Bu arada, turnuvanın başlamasından sadece beş gün önce, Batı Alman kadrosu ile Almanya Futbol Federasyonu (DFB) arasında bir dizi hararetli pazarlık başladı. Oyuncular, İtalyanlar ve Hollandalılara, kendi teklifleri olan 30.000 bin Mark’a kıyasla 100.000 bin Mark (o zamanlar 16.000 bin sterlin ediyor) üzerinde bonuslar vaat edildiğini öğrenmişlerdi. Maier, “Gerçek bir pazarlık seansı vardı,” diyor. “Helmut Schon (Batı Almanya teknik direktörü) açgözlü olduğumuzu ve bunu öğrenirlerse sokakta üzerimize tüküreceklerini söyledi. Bizimle hiçbir şey yapmak istemiyordu.”
Tartışmalar gece boyunca sürdü ve sabahın erken saatlerinde hem Paul Breitner hem de Schon valizlerini hazırlamıştı. Schon, bir noktada 22 oyuncuyu eve gönderip Dünya Kupası’nda ikinci sınıf bir kadroyla yarışmakla tehdit etmişti; FIFA’ya son dakikada bir değişiklik olabileceği bildirilmişti. Uzun tartışmaların ardından DFB, adam başına 70.000 bin Marklık son bir teklifte bulundu.
Her teklife demokratik bir şekilde oy veren kadro, 11 oyuncunun hala talep ettikleri 75.000 bin Mark almak için direnmesiyle eşit olarak bölündü. Bu sefer Beckenbauer öncelik aldı ve kadroya teklifi kabul etmeleri talimatını verdi. Ev sahibi ülkenin turnuva için bir takımı olacağı anlaşılıyordu.
1974 Dünya Kupası, 14 Haziran Cuma günü Berlin Olimpiyat Stadyumu’nda başladı ve Batı Almanya yavaş başladı. Bonus görüşmeleri çözülmüş olabilirdi, ancak takım Şili’ye karşı aldıkları vasat 1-0’lık galibiyet sırasında kendi taraftarlarını etkilemekte zorlandı. Avustralya’ya karşı 3-0’lık bir galibiyet izledi, ancak performans kimseyi ikna etmedi. Maçın sonuna doğru tezahüratlar yuhalamaya dönüştü; Beckenbauer topu kaptırdığı için aşağılandıktan sonra kalabalığa tükürdü.
Taraftarlar Almanya’nın olumsuz yaklaşımına karşı dönmüştü ve karşılıklı bir küçümseme havası vardı. Ancak Doğu Almanya’yı yenebilirlerse her şey unutulacaktı. Ülkenin beklediği şey buydu, Dresden doğumlu teknik direktörleri Helmut Schon’un her şeyden çok istediği şeydi. Herkesin beklediği maç için sahne hazırlanmıştı, iki Almanya ve iki eski takım arasındaki karşılaşma oynanacaktı.
“O zamanlar Alman Demokratik Cumhuriyeti’ndeki (Doğu Almanya) futbol yetkililer arasında pek popüler değildi, çünkü Olimpiyatlarda madalya getirmiyordu,” diye hatırlıyor Doğu Almanya orta saha oyuncusu Jurgen Sparwasser. “Bir zamanlar yasaklamak istediler, ama sonra insanlar barikatlara çıktı ve devlet bu konuda hiçbir şey yapamadı.
İlk başta insanlar kalifiye olmaktan çok mutluydu. Sonra tabii ki kura geldi ve bir kargaşa yaşandı, çünkü birçok kişi Batı Almanya’yı da destekliyordu. Birçoğu stadyumdan 5-0 yenildiğimiz için ayrılacağımızı bekliyordu.”
Maier, sadakatlerin iki ülke arasında nasıl bölündüğünü hatırlıyor. “Malente’den Berlin’e giderken Doğu Almanya sınırlarından geçtik,” diye hatırlıyor. “Sokaklardaki insanlar bayrak sallıyordu – Doğu Almanya bayrakları değil, Alman bayrakları. Rakibimiz Doğu Almanya olmasına rağmen bize baş parmaklarını kaldırdılar.”
“Doğu’da yaşadığım yerde Batı televizyonlarını izleyebiliyordunuz, bu yüzden Batı’da yaşanan hazırlık maçlarının gerginliğini deneyimliyorduk,” diyor Sparwasser. “İlk maçlar çok önemli görünmüyordu ama o maç her gün haberlerdeydi.”
Batı Almanya bir sonraki tura çoktan hak kazanmıştı, Doğu Almanlar ise ilerlemek için sadece bir puana ihtiyaç duyuyordu, ancak bu, Helmut Schon’un takımı üzerindeki baskıdan dolayı oyunun önemini azaltmadı. Batı Almanya teknik direktörü, futbol prensiplerine sadık kalmak için Mayıs 1950’de Doğu Almanya’dan ayrılmak zorunda kalmıştı ve maçı kazanmak, firarını haklı çıkaracaktı.
Ancak maç Schon’un senaryosuna göre gitmedi, takımı Doğu Alman direniş duvarını aşamadı. Hayal kırıklığı yayılıyordu. Sonra 77. dakikada hayal kırıklığı Batı Almanlar için felakete dönüştü, Sparwasser Erich Hamann’dan uzun bir top aldı, bir defans oyuncusunu geçti ve topu kaleci Sepp Maier’in üzerinden kaldırdı. Doğu Almanya maçı 1-0 kazanmıştı.
Gürültü yapan tek Almanlar, hükümet tarafından özel olarak incelenen ve katılmaları için politik olarak uygun görülen 2.000 Doğu Almanya taraftarıydı. “Ölümcül bir sessizlik vardı,” diye hatırlıyor Sparwasser. “Sonra 2.000 taraftarımız onların 10.000 taraftarına karşı bir gürültü yaptı, ancak buna yuhalamalar ve ıslıklar eşlik etti. Düşmanı en çok incittiği yerden vurmuştuk. Bu onları çok kötü yaralamıştı.”
Özellikle Schon için yenilgi yıkıcıydı. Maier, “Akşam yemeğinden sonra oyuncu sabah dörde kadar oturup içki ve sigara içti,” diyor. “Schon içeri girdi ve ‘Bütün bu sigara içmenin faydası olmayacak,’ dedi. Sonra yattık ve tekrar yalnız kaldık.”
Paul Breitner ise “Başlangıçta sadece eve gitmek istemenin yarattığı paniğin ardından, gülünç görünmek istemediğimizi fark ettik,” diyor. Şampiyon olduğumuzda ne elde edeceğimiz konusunda megalomanlar gibi pazarlık yapmıştık ve şimdi ikinci turda evimize dönecekmişiz gibi görünüyordu. Buna izin verilemezdi.”
Schon yenilgiyi o kadar kötü karşıladı ki ertesi sabah hâlâ odasında tek başına kilitli kaldı ve oyuncularla yemek yemeyi reddetti. Öğleden sonra yoğun bir basın toplantısı iptal edilmek zorunda kaldı. Schon’un konuşamaması nedeniyle Batı Almanya Futbol Federasyonu, antrenörlerinin sinir krizi geçirmeye benzer bir durumla karşı karşıya olduğunu kabul etmek zorunda kaldı.
Breitner “Son derece hassas bir insandı,” diye açıklıyor. “Bana şunu söyleyecek kadar ileri gitti. Şimdi eve gidiyorum, kendimi bu duruma daha fazla maruz bırakmak istemiyorum.” Sahadaki sağ kolu Beckenbauer onu kurtarmaya gelen adamdı.
Bu noktadan itibaren Beckenbauer, Schon ile birlikte basın toplantısına katıldı, oyunlar ve taktikler hakkında anlamlı bir şekilde konuştu ve medyanın tüm dikkatini dağıttı.
Beckenbauer’in, ağır bir şekilde eleştirdiği Uli Hoeness’in düşürülmesi de dâhil olmak üzere kadronun yeniden yapılandırılmasına ilişkin düşünceleri, Batı Alman kaptanın takımının tutumunu ve görünüşünü değiştirmesiyle hayata geçirildi. Gazeteci Marcus Brauckmann, “O andan itibaren Helmut Schon aramaları yapmadı,” diye açıklıyor. “Franz Beckenbauer yaptı.” Batı Almanlar tam zamanında güç topluyorlardı. Grubunu Doğu Almanya’nın gerisinde bitirerek ikinci grupta Hollanda, Arjantin ve Brezilya’nın önüne geçmeyi başardılar.
Batı Almanya, Dünya Kupası’na başlamaya çalışırken, yeni bir takım da maça renk katıyordu. Karizmatik Johan Cruyff liderliğindeki Hollanda, açılış turunu ateşledi. Hollandalıların dünya sahnesinde hiçbir geçmişi yoktu, 1934 ve 1938 Dünya Kupası’nda yalnızca kısa süreliğine forma giymişlerdi ve mevcut takımları bile eleme aşamalarında zorluklar yaşamıştı, ancak Barcelona teknik direktörü Rinus Michels’in turnuvadan sadece üç ay önce teknik direktör olarak göreve başlaması onlar için dönüm noktası oldu. Turnuva 1974’ün turuncu renkli takımı için baya bir eğlenceli olacağının sinyallerini veriyorlardı.
