Duygusal körlük olarak da bilinen aleksitimi, ilk kez Sifneos’un psikanalize uyum sağlamakta zorluk çeken ve benzer semptomları olan kişiler için düzenlediği bir konferansta kullanıldı. Duygusal körlük olarak da bilinen bu durum, kişinin duygularını tam olarak anlayamaması, duygularını iyi ifade edememesi ve ifadelerde kendini tam olarak ortaya koyamaması olarak tanımlanabilir. Bu hastalık yaşam kalitesini düşüren psikolojik sorunlardan biri olup günümüzde sıklıkla karşılaşılan sorunlardan biridir.
Aleksitimi hastalarında psikosomatik belirtiler görülür. Bu insanlar duyguları hakkında konuşmakta zorlanırlar. Aleksitimi olan kişilere “duygusal açıdan sağır” da denilebilir. Çünkü duygusal körlüğün belirli özellikleri vardır. Bunlar arasında; duyguları ve beden duyumlarını tanımlamada zorluk, duyguları tanımlamada ve tanımlamada zorluklar yer alabilir.
Belirli bir hayal gücü ve dışa dönük bir düşünce tarzına sahip olan aleksitimik kişiler, duygularıyla ilgili zorluklar yaşarlar. Örneğin duyguları düşüncelerden ve bedensel duyumlardan ayırmakta zorluk çekseler de günlük ilişkileri sağlıklı bir şekilde yürütebilirler ve yüksek düşünme becerileri sergileyebilirler. Araştırmalardan birinde kaçınan ve kararsız bağlanma stilleri arasında pozitif, aleksitimi ile güvenli bağlanma stili arasında ise negatif bir ilişki bulunmuştur. Bu verilere ek olarak aleksitimi olan kişilerin yaşam standartlarının normalden daha düşük olduğu da tespit edildi.
Aleksitiminin diğer ruhsal hastalıklardan farkı, geçici bir ruhsal hastalık olarak değil, bir kişilik özelliği olarak sınıflandırılmasıdır. Aleksitimi şu açılardan önemlidir: Bir kişinin başkalarıyla olan ilişkilerinin ve etkileşimlerinin kalitesi. Bir kişinin başkalarıyla nasıl geçineceğini belirler.
Aleksitiminin birçok başka psikolojik sorunla ilişkili olabileceğini öne süren veriler bulunmaktadır. Bu durumlara örnek olarak; alkol ve madde kullanım bozuklukları, depresyon, obsesif kompulsif bozukluk, anksiyete bozuklukları, travma sonrası stres bozukluğu, somatoform bozukluklar (fiziksel semptom bozuklukları) ve son olarak antisosyal kişilik bozukluğu sayılabilir. Bunların yanı sıra ruhsal durumların etkisiyle ortaya çıkan psikosomatik bozuklukların (fiziksel hastalıkların) da duygusal körlüğün ortaya çıkmasında rol oynadığı söylenebilir.
Aleksitimi Nedenleri Nelerdir?
Duygusal körlük veya sağırlık olarak da bilinen aleksitimi birden fazla nedenden dolayı ortaya çıkabilmektedir. Aleksitiminin ortaya çıkmasının birçok farklı nedeni olabilir. Aleksitimi gelişimine çeşitli faktörler katkıda bulunur;
- Çocukluk döneminde aileden gerekli ilgi ve sevgiyi görmemiş
- Yine erken çocukluk döneminde aile içi iletişimin zayıf olması
- Yetersiz sosyal beceriler olarak sınıflandırılabilir. Bu sorunlar genellikle nesilden nesile aktarılır.
Bu nedenlerin yanı sıra aleksitimi nedenleri arasında insan beyninin duyguların belirlenmesinden ve şekillendirilmesinden sorumlu bölümünün düzgün çalışmaması, dışlanma ve eğitim eksikliği yer almaktadır.
Aleksitiminin Belirtileri Nelerdir?
Eğer kişi uygun duygularını ifade edemiyorsa, bu bireylerin çoğu zaman duygusal krizin bedenlerine yansıdığı da görülebilmektedir. Bu durumda en sık görülen belirtiler bazı mide sorunları ve yaygın vücut ağrılarıdır. Aleksitiminin etkileri sadece fiziksel olarak sınırlı değildir. Ayrıca duygusal körlük birçok psikolojik rahatsızlığa da yol açabilmektedir.
Yaşadığımız panik ataklara baktığımızda temel nedenlerden birinin duygusal renk körlüğü olduğunu görüyoruz. Ayrıca travma, istismar, travma ve obezite yaşayan kişilerde aleksitimi görülmektedir.
Kimler Aleksitimi Hastasıdır?
Aleksitimi görülme sıklığı kadınlarda erkeklere göre daha düşüktür. Kadınların söz dünyası erkeklere göre daha gelişmiş olduğundan kendilerini erkeklere göre daha iyi ifade edebilmektedir. Ancak yaşlandıkça aleksitiminin etkileri daha belirgin hale gelir.
Aleksitimik Bireylerde Görülen Özellikler Nelerdir?
Aleksitimi olan bireyler;
- Duyguları anlayamazlar.
- Duyguları tanımlama ve seçmede zorluk yaşarlar.
- Duygularını ifade etme yetenekleri olması gerektiği kadar gelişmemiştir.
- Duygusal bileşeni ifade etmek için kelimeler yerine bedenlerini kullanırlar.
- Hayal güçleri çok sınırlıdır. Hayal gücü ve fantezileri cansız ve yaratıcı değildir.
- Başlarına gelen olayların nedenlerini dış etkenlere, yani dış kontrol yönelimlerine bağlarlar.
Aleksitimi Olan Kişiler Nasıl Davranır?
Aleksitiminin bilinen dört temel özelliği vardır. İlk özellik duyguları fark etme, ayırt etme ve ifade etmede zorluktur. Nasıl hissettikleri sorulduğunda bu bozukluğa sahip kişiler genellikle ayrıntılı yanıtlar veremezler. Duygularını “iyi”, “kötü” gibi kısa yanıtlarla ifade ederler. Aleksitimi olan kişiler aynı zamanda duygularını ayırt etmekte de zorluk çekerler. . Kendilerine bir şey sorulduğunda duygularını katmadan hikayeler anlatırlar. Konuşmaları duygusuz olduğundan konuşmaları sıkıcı ve ayrıntılı olarak algılanabilir.
