NEDEN BAZI KOKULAR ESKİ ANILARIMIZIN CANLANMASINA SEBEPTİR?
Bu duyguyla ne çok karşılaşmış ve yaşamışızdır. Kimi zaman bir çiçeğin kokusunda, bir ekmeğin sıcacık buğusunda ya da kokladığımız bir parfümün genzimizde bıraktığı o tatta. Ne çok anılarımız saklıdır değil mi? O kokular tekrar burnumuza geldiğinde, yine o ana döneriz ve yaşadığımız o zamanı tekrar hatırlar ve o günü yine yaşarız. Üstelik hafızamızda bir o kadar da tazeliğiyle durmaktadır. Bir ortama girdiğimizde burnumuza gelen bir çiçek kokusu ya da sıcacık yemeğin mis kokusu, kimi zaman bizleri çocukluğumuza götürürken, hoş olmayan bir kokuyu hatırladığımızdaysa bize yaşadığımız üzüntü verici bir olayı hatırlatabilir. Peki neden bizde bazı kokular, bazı hatıraları hatırlamamıza sebeptir ve bu kokularsa bazı anıları canlandırmaya sebeptir? Gelin bunun nedenlerine birlikte bir göz atalım;
Burun beş duyu organımızdan birisidir. Etkisini her seferinde çok hissettirir. Çünkü hafızamız ve koku duyusu arasında ciddi bir bağ bulunmaktadır. Burnumuzda bini aşkın koku reseptörleri olduğu düşünülürse, bu reseptörlerin kokudaki etkisi de bir o kadar fazladır. Koku reseptörleri burnumuzun çatısında, kafa tabanına yakın yerde bulunmaktadır. Bu reseptörlerin üzerinde Koku Bağlayıcı Proteinler vardır. Bu proteinler, koku molekülleriyle etkileşime geçtikten sonra koku reseptörleriyle elektriksel bir aktivasyon oluşturur. Bu elektriksel sinyal önce koku soğancığına oradan da koku merkezine iletilir. Beyinde bu sinyaller işlenir ve algılanan kokunun tanımlaması yapılır.
Beynimizin bu kokuyu işlemesine baktığımızda; kokuları işlemeden sorumlu bir kısım olduğunu görürüz. Buranın adı “Koku Alma Soğanı”dır. Hipokampus’un yanında yer alır. Hipokampus beynin hafıza merkezi olarak bilinir. Beynin ön kısmında yer alan Koku Soğanı, Amigdala ve Hipokampus ile güçlü bir bağlantısı vardır. Beynin bu bölgelerinin hasar görmesi halinde kişilerin koku ve hatırlamayla ilişkin ciddi zorluklar yaşadığı ifade edilir.
Kokular neden bazı anıları tetikler peki? Bu soruya gelince de şu bilgilere denk geldim; Koku alma soğanı, fiziksel olarak Amigdala ve Hipokampus gibi hafıza merkezleriyle yakından ilişkili olduğunu belirtmiştik. Yaşadığımız olaylarda algıladığımız kokular bu bölgelerde hafızayla bağlantılıdır. Beynimizin, kokuları ve anıları nasıl işlediği ise bilincimizle doğru orantılıdır .
Kokuları algılarken içinde bulunduğumuz ruhsal durumumuzda burnumuza çarpan koku reseptörlerinin o olayı nasıl algılayacağımızı önemli ölçüde etkiler. Yaşadığımız olaylarda algıladığımız kokular ruhsal durumumuz olayları ve kokuları değerlendirmemizde büyük etki oluşturmaktadır. Şöyle ki, kendimizi iyi hissettiğimiz bir günde güzel bir koku algıladığımızda o günü güzel hatırlamamız olasıdır. Fakat o günkü ruhsal durumumuz iyi değilse, aynı güzel koku bizde iyi bir his ve duygu bırakmayabilir. Belki de nahoş duygular bile hissettirebilir.
Bizler için koku güçlü birer hafızadır ama onun öncesinde düşüncelerimizi şekillendirmek bize ve duygularımıza bağlıdır. Hayat değerleriyle güzeldir. O değerlerden biri de bize sunulan hafıza ve hislerimizdir.
