Afetten Sonra İlk Müdahale Psikolojik İlk Yardım

Öncelikle yazıma, ülkemizde yaşanan büyük felaketten dolayı duyduğum üzüntüyü dile getirerek başlamak istiyorum. Benim için bu konuyu yazmak gerçekten çok zor. Bu yazımda sizlere ülkemizin yaşadığı bu süreçte çokça duyacağımız psikolojik ilk yardım konusundan bahsetmek istiyorum. Psikolojik ilk yardım Dünya Sağlık Örgütü (DSM) tanımı, yakın zamanda bir zamanda ciddi kriz durumuna maruz kalmış, stresli insanlar içindir. Acı çeken, desteğe ve yardıma ihtiyaç duyan kişiye sunulan; insani ve destekleyici müdahaledir. Psikolojik ilk yardım, kişileri zorlamadan, pratik bir destek sağlar. Kişilerin ihtiyaç ve kaygılarını belirler. Kişilerin temel ihtiyaçlarını (su, yemek, uyku vb.) ki bu noktada Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisinden bahsetmek isterim. Piramide göre en temelde olan fizyolojik ihtiyaçlarımız barınma, beslenmedir. Bu piramidin en temelinde eksiklikler olursa diğer aşamalarda da sorunlar ortaya çıkar diyerek psikolojik ilk yardıma devam edelim, kişileri konuşmaya zorlamadan dinler, sakinleşmelerine yardımcı olmayı hedefler, insanların bilgi edinmesi ve hizmetlere ulaşması için yardımcı olur, kişileri olabilecek zorluklara karşı korumayı hedefler. Psikolojik ilk yardımın 8 basamaklı modelinden bahsetmemiz gerek,

1. İlişki ve bağ kurma,
2. Güvenlik ve konforun sağlanması,
3. Dengeleme,
4. Bilgi edinme,
5. Temel ihtiyaçlar konusunda yardımcı olma,
6. Sosyal destek,
7. Bilgilendirme,
8. İşbirliği kurulabilecek diğer hizmetlerle ilişkilendirme şeklinde sıralayabiliriz.

İlişki ve bağ kurma, öncelikle odamız olmasa da bulunduğumuz ortamda samimi ve içten bir bağ kurulması gerek. Orası terapi olmasa da bu bağ önem arz etmektedir. Güvenlik ve konfor alanı her ne kadar zor şartlarda da olsa kişinin rahat hissedebilmesi için önem arz etmektedir. Dengeleme ise öncelikle kendimizi nasıl hissettiğimizle ilgili kendimizi tanıyıp dengede tutmamız önem arz ediyor. Bazen bizde böyle bir psikolojik ilk yardım sürecine hazır olamayabiliriz, bu durumu öncelikle kendimizle çözmemiz gerek. Bilgi edinme kişi hakkında kendisi istediğinde bilgi alma. Temel ihtiyaçları ile ilgili yanlarında olduğumuzu hissetmeleri ve bu ihtiyaçları sağlamak. Sosyal destek, yaşanan her durumda ve süreçte önem arz eden bir durum. Özellikle travma süreçlerinde ayrıca bir önemi söz konusu. Bilgilendirme, travma sürecindeki kişilere doğru bilgi de bulunmaktır. Diğer kişilerle temas ve işbirliği içinde bulunma ve aslında dirsek dirseğe diyeceğimiz şekilde çalışma. Peki, psikolojik ilk yardım ne değildir? Sadece ruh sağlığı çalışanlarının uygulayabileceği bir şey değildir. Bir terapi süreci değildir. Psikolojik anlamlandırma (debriefing) değildir, strese neden olan olaylar sorular çerçevesinde detaylıca tartışılmaz. Kişileri yardım almaya zorlamaz, ısrarcı ve rahatsız edici bir tutum içermez. Kişileri eylemleri ya da duygularından ötürü yargılayan bir müdahale şekli değildir. Psikolojik ilk yardım; bir güvende hissetme ve fiziksel, sosyal, duygusal desteğe erişme işlevsellik kazanarak hem bireysel hem de toplumsal olarak yardım alabileceğini bilmektir. Buraya kadar psikolojik ilk yardımdan bahsettik, sırada sizlere söylemek istediğim çocuklar için ne yapılabilir? Bu travmatik süreçte çocuklar için bir şeyler söylemek istiyorum, çocuklar için özellikle uzmanların eşliğinde çocuk resimleri ve onların yorumlanması önemli, bunun dışında çocuklarla çalışırken oyuncaklar da büyük önem taşımaktadır. Özellikle onlara travmaları hatırlatmayacak oyuncaklar örneğin peluş oyuncaklar olabilir. Bu dönemde farklı çizimleri ve oyuncak seçimleri olabilir çocuklarımız da farklı bir süreçten geçiyorlar. Bunun dışında masal da çocuklara iyi gelebilecek etkinliklerdendir (özellikle küçük yaş grubunda). Son olarak eklemek istediğim travma da belli bir süreç vardır. Travmaya uğrayan bireylerde şok ile başlayan süreç kabullenme ile sonlanır, bu süreç kişiden kişiye ve travmaya göre değişiklik gösterebilir. Ülkemizin yaralarının son bulacağı daha başka konularda buluşmamız dileğiyle.

Hepimize tekrardan geçmiş olsun dileklerimle…