Aralıklı oruç son yıllarda ilgi gören diyet programlarının başında gelmektedir. Günü belli zamanlara bölerek oruç zamanı ve yemek zamanı şeklinde beslenmektedir. Aralıklı oruç hem kilo vermek hem de sağlıklı bir yaşam sürmek isteyenlerin seçtiği bir diyet türüdür. Bireyler belirli zamanlarda yiyecek alımını sürdürür. Geri kalan zamanlarda ise genellikle hiçbir şey tüketmezler, ya da küçük öğünler yapılır. Aralıklı oruç kilo verdirmenin yanı sıra birçok hastalığa da iyi gelmektedir. Yapılan birçok araştırmada ise aralıklı orucun, ilaç kullanımı azaltacağını, obezitenin önüne geçilebileceğini, beyin sağlığına iyi geldiğini, metabolik sağlığı desteklediğini, mental ve fiziksel sağlığı koruyacağı görülmüştür.
Aralıklı Oruç Türleri
- Komple aralıklı oruç: Haftada 1 kez 24 saatlik aç olacak şekilde uygulanır. Her hafta birden fazla 24 saat ya da daha uzun süreden oluşan oruç günlerini içerir. Orucun uygulanmadığı günlerde ise (feast day), belirli miktarlarda yiyecek-içecek tüketimini içermektedir. Oruç günlerinde ise, sadece su, kalorisiz içecekler tüketilmelidir.
- Modifiye aralıklı oruç: Oruç uygulanan günlerde günlük enerji gereksiniminin %0-25’inin alınmasına izin vermektedir. Bu aralıklı oruç planına göre ise haftanın 5 günü besin tüketimi olurken, 2 gün ise oruç uygulanmaktadır.
- Zaman kısıtlı aralıklı oruç: Besin alımının her gün 8 saat veya daha kısa bir zaman aralığıyla sınırlı olduğu bir beslenme düzenidir. Bu tür oruçta ise, gündüz-gece beslenme terimi önemlidir.
- Buchinger oruç periyodu: Avrupa’da da benimsenmiş ve tedavilerde kullanılan bir diyet türüdür. Buchinger yöntemine göre bu oruç programı, orta derecede enerji kısıtlaması uygulanan 2 ön oruç gününden sonra, 7 gün modifiye edilmiş orucun uygulanmasıdır.
Aralıklı Oruç ve Hastalıklar Üzerine Etkisi
Obezite
Obezite, hızla yayılan bir metabolik hastalıktır. Diyet tedavisi olarak ise aralıklı oruç uygulanmaktadır. Günlük enerji kısıtlaması, diyet kısıtlama yöntemlerinin en yaygın biçimi olmakla birlikte alternatif bir seçenek olarak birçok yöntem de ortaya çıkmıştır. Obez bireylerin dâhil edildiği çalışmada, 6 aylık vücut ağırlığı kaybı döneminde, standart enerji kısıtlaması ve aralıklı oruç grubu arasında vücut ağırlığı kaybı sonuçlarının benzer olduğu saptanmış, aralıklı oruç grubunda yüksek yoğunluklu lipoprotein [high-density lipoprotein (HDL)] seviyesinde artış olduğu bildirilmiştir. (Trepanowski jF, Kroeger CM, Barnosky A, Klempel MC, Bhutani s, Hoddy KK, et al. Effect of alternate-day fasting on weight loss, weight maintenance, and cardioprotection among metabolically healthy obese adults: a randomized clinical trial. jAMA Intern Med. 2017;177(7):930-8)
Diabetes Mellitus
Genel olarak şeker hastalığı olarak bilinen Diabetes Mellitus, kanda glukoz (şeker) seviyesinin normalin üzerine çıkması ve bu duruma bağlı olarak normalde şeker içermemesi gereken idrarda şekere rastlamaktır. Yapılan araştırmalarda aralıklı oruç uygulayan diyabetli bireylerde bel çevresi, sistolik ve diyastolik kan basıncı ve DSÖ-5 kriterlerine göre iyilik durumu indeksinde iyileşme görülmektedir.
Kanser
Uyguladığımız diyet ve yaşam tarzlarımız kanserin en belirleyici özelliklerinden biridir. Yapılan bir çalışmada oruç tutmanın ve enerji kısıtlamasının hayvanlardaki tümörler üzerindeki yararlı etkisi gözlemlenmiştir.
Ayrıca oruç uygulanan veya oruç taklit eden diyetler, sağlıklı olan hücrelerin kemoterapiye direncini arttırmaktadır. Tedavilerin zararlı ve riskli kısımlarını önlemeye yardımcı olabilecek normal dokularda rejenerasyonu teşvik etmektedir.
