Aşırı Düşünme Sendromu (Overthinking)

Kendinizi çoğu zaman geçmişte yaşadığınız olumsuzlukları düşünürken yakalıyor musunuz? Ya da gelecekle ilgili yoğun endişe ve kaygı hissediyor musunuz? Olumsuz düşüncelerinizin baskınlığından dolayı uyumakta bile zorluk yaşadığınız oluyor mu? Tüm bu sorulara cevabınız “Evet” ise aşırı düşünme sendromu (overthinking) yaşıyor olabilirsiniz.

Aşırı düşünme (overthinking) sendromu, kişinin geçmişte yaşadıkları ve gelecekte yaşabilecekleri hakkında aşırı ve uzun süreli düşünmesi durumudur. Aşırı düşünme sendromu olan bireyler, zihinlerindeki bu yoğun düşüncelerden dolayı geceleri uykuya dalmakta bile sorun yaşarlar. Ertesi gün yapacakları işleri aşırı düzeyde düşündükleri için şu anda yaptıkları işe bile odaklanamazlar ve panik yaparlar. Bu sebeple işleri genellikle yarım kalır. Daha önce herhangi bir konu hakkında verdikleri kararları da zihinlerinde yeniden sorgularlar. Bu yoğun düşünceler günlük hayatı sekteye uğratacak kadar kişiyi rahatsız etmeye başlar.

Aşırı Düşünme Sendromu Belirtileri Nelerdir?

1. Geçmişte yaşanan belirli hatıralar sürekli zihinde canlanır ve kişi bu anları ayrıntıları ile birlikte hatırlar. Bu düşünceler o kadar çok yoğundur ki kişiyi huzursuz eder ve günlük yaşamda aksamalar gerçekleşmeye başlar.
2. Kişi sürekli olarak yoğun düşünme eylemi içinde olduğundan uykuya dalmada problem yaşar. Aşırı düşünme sendromunda uyku bozukluklarına sık rastlanır. Ve bu sebeple kişi kendini çoğunlukla yorgun ve halsiz hisseder. Bunun yanında iştahsızlık da görülebilir.
3. Overthinking sendromunda kişi, karşılaştığı her durumda gelecekle ilgili ayrıntılı planlar yapar. Ve planların gerçekleşmeme ihtimali karşısında da kendini yoğun olarak endişeli ve kaygılı hisseder.
4. Karar verirken çoğunlukla zorlanma yaşanır ve hangi seçeneğin doğru veya yanlış olabileceği hakkında uzunca bir süre düşünülür. Ancak bu düşünme süreci işlevsellikten uzaktır ve kişi çoğunlukla gereksizce düşünür ve sonunda yine doğru karar alabildiğine inanmaz.
5. Aşırı düşünme sendromu yaşayan kişiler,bir konuyu düşünürken başka bir konuya atlar. Hatta bir işi yaparken başka bir işi de düşünür ve bu sebeple çoğu zaman yapmak istedikleri işi tamamlayamazlar ve düşünceleri dağınıktır. Bu sebeple dikkati bir noktaya vermede zorlanırlar ve konsantrasyon problemi yaşarlar.
6. Bu kişiler sosyal ilişkilerinde de oldukça düşüncelidir ve diğer insanların onlar hakkında ne düşündüklerine, kendilerini merak edip etmediklerine odaklanırlar. Bu yüzden sık sık mesajlarını ve gelen aramalarını kontrol eder ve çevresindeki kişilerin kendilerini sevip sevmediklerini öğrenmek ister.
7. Aşırı düşünme sendromunda kişi cümlelerinde sık sık “eğer” , “keşke” gibi ifadeleri kullanır. Yani geçmişte yaşadıkları durumlar hakkında pişmanlık duyar ve gelecekte yaşayabileceği durumlar hakkında yoğun planlamalar yapar ve bu durum ifadelerine de yansır.
8. Kişi aslında problemleri olduğunun farkındadır ama sorunları çözmek yerine onların nedenleri üzerine aşırı ve uzun süreli olarak düşünür.

Aşırı düşünme sendromu sonucunda kişide korku, stres, kararsızlık, kaygı gibi hisler yoğun olarak görülmeye başlar. Bu yoğun ve işlevsiz düşüncelerin önüne geçilmediği takdirde kişide; depresyon, madde bağımlılığı, tükenmişlik sendromu, intihar riski gibi durumların görülme ihtimali söz konusudur.

Overthinking sendromu, kişinin sosyal yaşamını da önemli ölçüde etkiler. Yoğun düşünme eylemi içinde olan kişi,sosyal aktivitelere de zamanla katılmamaya başlar; çünkü kafasında düşünmesi gereken birçok konu vardır. Hatta düşünceleri arasında diğer insanlar tarafından dışlanma ve onların arasına girememe korkusu da yer alır. Bu sebeple aşırı düşünme sendromu yaşayan kişilerde sosyal fobi, iletişim sorunları, ilişki problemleri gibi durumlar sıklıkla yaşanır. Karşılıklı iletişime dayalı durumlarda zorlanmalar mevcuttur.

Kişinin çok düşünmeye meyilli bir psikolojik yapısının olması, geçmişte bir travmaya, depresyona, aşırı kaygıya ya da zorlayıcı bir yaşam olayına maruz kalması, aşırı düşünme sendromu yaşamasına yol açabilecek durumlardır.

Aşırı Düşünme Sendromundan Kurtulmak Mümkün müdür?

• Elbette bazı uygulamalar,davranışlar ve düşünceler sayesinde aşırı düşünme sendromunun üstesinden gelinebilir. Bunun için öncelikli olarak kişinin, gün içinde geçmiş ve gelecekle ilgili olarak aşırı düşünme eylemi içinde olduğunun ve bu sebeple içinde bulunduğu anı hissedemediğinin farkında olması gerekir. Bu farkındalıkla birlikte üzerinde yoğun olarak düşünülen konunun ne olduğu bulunmalıdır. Tespit edilen konu bir kağıt üzerine yazılarak bu konu hakkında düşünmek üzere makul bir miktarda süre verilebilir. Örneğin; kişi gelecekte gireceği sınavla ilgili yoğun düşünceler içinde olduğunu tespit etmiş olsun. Kişi bu düşünceyi en çok 15 dk. düşünmek için kendine söz versin. Böylece düşünmek için önceden planlanan bir süre olması,sürenin verimli kullanılmasını gerektireceği için düşünülen şeydeki abartıların farkına varılmasını kolaylaştıracaktır.
• Kişinin yoğun düşüncelerinin farkında olması, mükemmeliyetçi yanını da keşfetmesini sağlar. Bu durumda kişi, gerçekçi düşünmeyi öğrenmeli ve mükemmel olmak zorunda olmadığının bilincinde olmalıdır. Olumsuzluklara ve yapılamayan şeylere odaklanmak yerine, sahip olunan şeylere odaklanmalıdır. Böylece mükemmeliyetçilik etkisiyle zihnini kurcalayan ayrıntılar yavaş yavaş azalmaya başlar ve aşırı düşünmenin önüne geçmek için bir adım atılmış olur.Kişi artık kafasında gerçekçi planlar çizmeye başlar.
• Başka insanların konu hakkındaki fikirlerini almak da çok düşünme sendromundan kurtulmak için yapılabilecek bir diğer uygulamadır. Bu durumda kişi,aklına takmış olduğu bir konu hakkında başka insanların da fikirlerini dinleyerek sonuca daha hızlı bir şekilde ulaşabilir. Böylece gereksiz ve uzun süreli düşüncelerden uzaklaşır ve zihnini dinlendirir.
• Aşırı ve uzun süreli düşüncelerin farkına varılarak bu fikirlerin ne derece mantıklı olup olmadığını sorgulamak, düşünme eyleminin sıklığını azaltmaya yardımcı olur. Bu sebeple akla gelen düşüncelerin ne derece akılcıl ve gerçekçi olduğunun sorgulanması da aşırı düşünme sendromunun aşılmasına yardımcı olacaktır.
• Sürekli zihni meşgul eden senaryoların en iyi ve en kötü versiyonları düşünülerek sonucun her ne olursa olsun bir felaket doğurmayacağının görülmesi de bu konuda destekleyici bir uygulamadır. Kişi böylelikle en kötü ihtimalde dahi çözümsüz bir durumun içinde olmayacağını bilir.
• Düşüncelerin sık akla geldiği durumlarda dikkatin farklı noktalara çekilmesi de oldukça yararlıdır. Örneğin; gireceği sınavı aşırı seviyede düşündüğü esnada kişi,etrafındaki eşyaların renklerine bakabilir veya akşam yiyeceği yemeğin ne olduğunu aklına getirebilir. Bu süreçte öncelikli olarak aşırı düşüncelerin farkına varılmalı ve bu düşüncelere “dur” diyebilmek için farklı konulara odaklanılmalıdır.
• İlgi çekici ve hoşa giden ve rahatlatıcı aktivitelerde bulunulduğunda zihin farklı uğraşlarla meşgul edildiğinden aşırı düşünme durumu da hafifleyecektir. Spor, egzersiz, meditasyon gibi hobiler edinmek yararlı olacaktır.
• Tüm bireysel çabalara rağmen halen aşırı düşünme durumunun önüne geçilemiyorsa mutlaka bir uzman desteği alınmalıdır.