Pek çok aşk gibi, bu da bir dansla başladı. Daha az aşk ilişkisi gibi, bu da toplu bir kaş çatmayla sona erdi. Nasıl olmasın ki, bu hikâye bazı masalların mutlu sonla bitmesi gibiydi.
Athletic Club takımı, kırk yıl önce İspanya’nın üstünlük mücadelesini Real Madrid ve Barcelona’ya taşıdı. Ruh ve beceri sergileyen Bilbaolu çocuklar, La Liga’yı kazandı ve ardından onu da savundu. İngiltere milli takımının, Bilbao’daki Athletic Club’ı ziyaret ettiği ve aurresku adı verilen geleneksel bir Bask şarkısıyla karşılandığı 1982 baharından, Athletic ile Barcelona arasındaki Copa Del Rey finalinin yumruklaşmayla sonuçlandığı 84 baharına kadar, Barcelona halkına bugün hâlâ tutkuyla taptıkları bir futbol takımı verildi. Bu, taraftarlarının inanabileceği, fanatik bir şekilde tezahürat yapabileceği ve nihayetinde sonsuza kadar bağrına basabileceği bir takımdı; yükselecek ve İspanya’nın en iyileriyle karşılaşacak bir takım. Zaten hikâyenin ana teması buydu.
Kolay olmayacaktı, her zaman hoş olmayacaktı, hatta ara sıra şiddete dönüşecekti. Ama onları ele alın, çok iyi yaptılar. 23 Mart 1982’de Ron Greenwood’un Üç Aslan’ı Bilbao’ya gitti. Onun takımı, yakında Dünya Kupası’nın açılış maçlarını İspanya’nın şehrinde oynayacaktı ve Athletic’in uzun süredir görev yapan kanat oyuncusu Txetxu Rojo için verdiği referans, yararlı bir ön hazırlık niteliğindeydi.
İngiltere, ilk kez denizaşırı bir kulüp takımıyla karşılaşıyordu ve sahaya bir bando eşliğinde ve geleneksel olarak seçkin ileri gelenleri selamlamak için kullanılan aurresku dansıyla büyüleyici bir karşılaşma yaşadılar. İngiltere’nin Bilbao’nun orijinal San Mames Stadı’ndaki varlığı tarihsel olarak dokunaklıydı. 1898’de kurulan futbol kulübü, İngiliz taraftarı bir tavırla geldi. Basklı mühendislik öğrencileri, İngiltere kıyılarından gelişen oyundan heyecan duyarak dönmüşlerdi ve İngiliz göçmen madencilerin ve tersane işçilerinin şehre akın etmesiyle (1910’da Southampton’dan ele geçirilen 50 gömlekle birlikte) kulüp, Atletico’nun İngilizce yazılışını kullanarak harekete geçmişti ve zenginleşti.
1981-82 sezonunun sonuna gelindiğinde, Javier Clemente’nin, yeni genç Bask antrenörünün başa geçmesiyle Athletic, geriye değil ileriye bakıyordu. İngiltere ile oynanan maç, taraftarlar arasında büyük ilgi gördü. İki kez Ballon d’Or kazananı Kevin Keegan, maçın en ilgi çekici oyuncusuydu ve ilk yarıda çıkmaza giren o oldu. Ancak devre arasında konuk takım oyunu konuk takıma taşıdı ve yetenekli forvet Manuel Sarabia’nın golüyle beraberlik kazandı.
Daha sonra basın toplantısında Greenwood, “İlk yarıda daha iyi oynadık ve daha fazla sayı atmayı hak ettik ama Athletic’in mükemmel bir kalecisi var. İkinci yarı daha dengeli geçti ve ev sahibi takım beni etkiledi. Keyifli bir maçtı.” dedi. Greenwood’u etkileyen kaleci, 20 yaşındaki Andoni Zubizarreta’ydı. Genç adam, Clemente yönetimindeki ilk maçına o sezonun başında çıkmıştı ve takımın geneli gibi onun için de o gece zorlu bir İngiltere takımına karşı sergilediği performans, her ikisinin de özgüvenini yoğunlaştırmıştı. Zubizarreta, “Bu önemli ve tarihi bir maçtı,” diye açıklıyor. “İngiltere, Bilbao’da her zaman bir referans olmuştur ve şehirde büyük heyecan yaratan bir maçtı.”
Clemente’ye göre bu performans, talep ettiği takımın ve tavrın, La Liga’nın üst yarısını devirmekten daha fazlasını yapabilecek kadar güçlü olduğunun da kanıtıydı. Clemente, kulüpte oynamıştı ancak 24 yaşındayken bacağının kırılması nedeniyle emekli olmak zorunda kalmıştı. 1981 yazında, 31 yaşındayken antrenörlük görevini kabul etti ve kendisine ve takıma olan coşkusu ve inancı bulaşıcı hale geldi. Zubizarreta, “Gençti ama aralarında İpswich Town’dan Bobby Robson’un da bulunduğu ünlü menajerlerden öğrenmek için çok seyahat etmişti” diyor. “Oyun hakkında çok dinamik bir fikri vardı; kondisyon ve taktiklerle bütünleşmiş pres ve enerjik futbol oynatmak istiyordu.”
Athletic Bilbao, Clemente’nin ilk sezonundaki yarışta dördüncü oldu. Bu, önceki üç sezona (dokuzuncu, yedinci, dokuzuncu) kıyasla bir gelişmeydi ancak dışarıdan bakıldığında, şampiyonluk için gerçek bir mücadele başlatabileceklerine dair hiçbir işaret yoktu.
Bu bir mazlum hikâyesi değil. Athletic, Real Madrid ve Barcelona ile birlikte bugüne kadar İspanya’nın en üst kademesinden asla düşmeyen tek kulüp oldu. Tarihsel olarak başarılı olmuşlardı, harika tesislere ve harika bir gençlik yapısına sahiptiler. Tersine, çağdaş bilgi, bu takımın rakiplerine karşı tek seferlik maçlar kazanabilecek, ancak ligi onların üstünde bitiremeyecek kapasitede olduğunu gösteriyordu.
Bu rakiplerden biri de Basklı komşularıydı. 1981 ve 1982’de San Sebastian’ın Real Sociedad’ı, evinde Athletic Bilbao’ya karşı kazandığı son gün galibiyeti sayesinde arka arkaya şampiyonluklar kazandı. Oyuncular için bu bir ufuk açıcıydı. Zubizarreta, “Bu seçeneğin mümkün olduğunu görmemize yardımcı oldu” diyor. “O maç, onların başarısını canlı olarak deneyimlememizi sağladı. Bu, hepimizin ligi kazanmanın gerçekçi bir ihtimal olduğunu anlamasını sağladı.”
Eyaletteki tüm bu başarıya rağmen, Real Madrid yenilmesi gereken takım olarak kaldı. Barcelona’nın, Bask’ın bölgesel özerklik arzusunu paylaştığı ve Camp Nou’ya son verildiği Katalonya’da ise San Mames’ten çok uzaktaydı.
Hâlihazırda Alman oyun kurucu Bernd Schuster’ı barındıran Barcelona, Boca Juniors’tan Diego Maradona’yı kadrosuna katmak için dünya rekoru olan 5 milyon £’u harcadı. Bu, yaklaşmakta olan zaferin varsayımlarını davet eden bir bildiri imzasıydı. Yalnızca Bask bölgesinin yerli oyuncularını işe alma yönündeki yazılı olmayan kuralına sadık kalan ve sadık kalan bir kurum olan Athletic için, zirveye giden her yol daha dik hale gelmişti.
Yine de yerel yeteneklerin yuvasını yetiştiriyorlardı. Kalede Zubizarreta’nın yanı sıra orta saha oyuncusu Ismael Urtubi ve Miguel de Andres gibi yetenekli genç oyuncular, tecrübeli, teknik profesyonelleri etkiledi. Önde Manu Sarabia ve Dani’yi görevlendirdiler: Athletic Club ruhu taşıyan iki yetenekli forvetti. Orta yarıda, Bilbao doğumlu Iniga Liceranzu, inatçılığın savunucusu Andoni Goikoetxea ile ortak oldu.
Goikoetxea, “Takımdaki pek çok kişi için Athletic’i temsil etmek genç futbolcuların hayaliydi” dedi. 70’lerde takım rekabetçiydi ama ligi mi kazanıyordu? Peki, bu son derece zor olacaktı. Ancak yeni, genç koçumuzda birdenbire bize gerçekten inanan biri ortaya çıktı.”
Koçlarının inancıyla birlikte daha fazla mücadele ortaya çıktı. 81 sonbaharında, Clemente’nin sığınaktaki ilk yılında Athletic, Camp Nou’yu ziyaret etti. Goikoetxea, Schuster’e diz hizasında çarptı ve Alman oyuncu çapraz bağını yırttı, bu da hem sezonun geri kalanını hem de yaklaşan Dünya Kupası’nı kaçırmasına neden oldu. İtibar ve kin oluşmaktaydı.
Athletic’in 1982-83 sezonu, diğer Basklılar Osasuna’ya karşı beklenmedik bir 2-2’lik beraberlikle başladı, ancak kısa süre sonra galibiyetler geldi. Evde ya da deplasmanda performanslar sağlam kaldı.
O zamanlar 13 yaşında olan ve o sezon her maça katılan Jose Angel Calvo, “27 yıldır ligi kazanamadık, dolayısıyla taraftarlarımızdan hiçbir beklentimiz yoktu” diyor. “Rekabet ediyorduk ama yine de kendimizi Real Madrid’den aşağı hissediyorduk.” Aralık ayının başında ikinci sıradaki Athletic, zirvedeki Merengues’e ev sahipliği yaptı ve taraftarların aşağılık kompleksine uygun olarak 4-2 mağlup oldular.
Fikstür de bir hafta sonra Barcelona’ya gitmek zorunda kaldılar; ancak Real Madrid’e karşı aldıkları ağır yenilgiye rağmen teknik direktör Clemente, oyuncularının büyük resmi görmesini sağlamayı başardı. Zubizarretta, “Bizi Real ve Barça’nın farklı rekabet ettiğine ikna etti” diye ekliyor. “Barça’nın oyununun bizim için daha iyi olduğunu ve kazanabileceğimiz maçın Camp Nou’daki maç olduğunu görmemizi sağladı; artık bundan sonra ayakları yere daha sağlam basmaları gerekeceklerini görecektiler.”
Bu, Goikoetxea’nın Schuster’e karşı kötü şöhretli mücadelesinden bu yana kulübün ilk ziyaretiydi ve Barça taraftarları onu beklenen şevkle karşıladı. Orta yarının her dokunuşu sağır edici alayları tetikliyordu. Goikoetxea gözlerinde hala bir parıltıyla gülüyor: “Harikaydı.” “Beni yuhaladıkça takım arkadaşlarımın üzerindeki baskı da azaldı.”
İlk yarıdan dört dakika sonra Goikoetxea bizzat öne çıktı ve sol kanattan Athletic Bilbao’yu öne doğru salladı. “Sessizlik”i hatırlıyor. “Hiçbir şey duyamadınız. Ama sonra yuhalamaların sesi giderek arttı.” 1-0’lık galibiyet iki şeyi pekiştirdi: Athletic, Real Madrid’in şampiyonluk yolunda değişmesi en muhtemel oyuncusuydu ve onların takımı futbol düzenini altüst edebilecek bir takımdı.
Kazandıkça Clemente’nin tarzı daha çok incelendi. Spor gazetelerinde sadece yıkımlardan bahsediliyordu. Goikoetxea, “Bu haksızlıktı” dedi. “Basın bize çok karşı olmaya başladı. Tam bir İngiliz tarzımız vardı. Her iyi futbolun güzel paslar olması gerekmez. Hızlı futbol oynadık, topu mümkün olduğu kadar çabuk ileri götürdük ve atak yaptık. Güzel oyuncularımız vardı.”
Zubizarretta eski takım arkadaşıyla aynı fikirde. “Clemente dinamik, esnek ve yoğun bir takım istiyordu. Çok yüksek tempoda, fiziksel yoğunlukta oynadık. Takım her zaman önemliydi ama kendini ifade edebilen bireysel yeteneğe de sahipti. Koçun ayrıca mükemmel bir bakış açısı vardı. Kornerler ve serbest vuruşlar söz konusu olduğunda strateji açısından güçlü bir takımdı.”
Bu güç akmaya devam etti ve hedefler de öyle. Başka hiçbir takım, Bask takımının maç başına iki gol atma kuralına yaklaşmaya bile yaklaşamadı; bu, muhaliflerin sıklıkla göz ardı ettiği bir gerçek. Ancak Real Madrid’in en büyük silahı olan takımın istikrarı konusunda sorular devam ediyordu. Mart ayının sonlarında Athletic, Salamanca ve Celta Vigo’nun 4-0’lık yenilgileri arasında Real Betis’e 5-1’lik bir yenilgiyi bir şekilde yakaladı. Bir hafta sonra Santiago Bernabau’ya gittiler ve 2-0 mağlup oldular ve zirvedeki yerini Madrid’e kaptırdılar. İki maçta Real’e yenilip şampiyon olacaklarını henüz bilmiyorlardı.
Bir kez daha Real’e karşı alınan yenilginin ardından Barça’nın bu kez çılgın bir San Mames karşısında meydan okuması geldi. Athletic muhteşemdi. Terasların yoğunluğuna ayak uydurarak ilk dakikada gol attılar ve 3-0 öne geçtiler; ancak Maradona’dan ilham alan Barcelona iki geç gol atabildi. Sırtlar duvara sabitlendi. Athletic dayandı. Basklılar böylece ligde iki maçta da Barcelona’yı yenmişlerdi.
Goikoetxea, “Ekibi özel kılan şey böyle günlerdi” diyor. “Zor anlarda birbirimize inançla göğüs gerebilirdik. Hepimizin aynı bölgeden olması, hepsinin Basklı olması, bu ortak deneyimleri yaşamamız, birbirimize güvenebileceğimizi biliyorduk ve o vesileyle maçı kazandık.”
