Diğer bir ismiyle manik depresif bozukluk ya da iki uçlu bozukluk olarak bilinen bipolar kişilik bozukluğu, birbirinden çok farklı iki ayrı dönemi simgeleyen ruhsal bir hastalıktır. Manik ve depresif olarak adlandırılan bu iki ayrı dönemi barındıran hastalık kişinin ruh halinin değişkenliğini göstermektedir fakat bu değişkenlik sıradan vakalarda olduğu gibi yüzeysel değil daha derindir. Bu hastalıkta mani dönemi, kişinin ruhsal olarak aşırı hareketli olduğu dönemdir. Hasta manik dönemde aşırı enerjik, hareketli, umursamaz davranışlar sergilerken depresif dönemde tam tersi enerjisiz, yorgun, umutsuz ve değersiz hisseder. Bazen dönemler arası birkaç ay sürebilirken bazen de ilerleyen evrelerde bu süre daha kısadır. Birbiri ardınca yaşanan bu değişiklikler kişinin günlük yaşantısı ve hatta bütün yaşam şeklini etkilemektedir. Hafif belirtiler yaşayan kişiler basit araştırmalar sonucu kendi sorunun farkına varırken hastalığı yoğun ve şiddetli yaşayan hastalar kendi durumlarının farkında değildir. Kendilerini neden bu kadar uç sınırlarda hissettiklerini sorgulamazlar bile. Bu evre hastalığın ciddi boyutlarda olduğunun kanıtıdır.
Bipolar Kişilik Bozukluğunun Nedenleri
Hastalığın kesin bir nedeni olmamakla birlikte genetik faktörlerin etkisi azımsanmayacak kadar çoktur. Bipolar kişilik bozukluğu hastasının ailesinde anne, baba veya kardeşlerden herhangi birinde hastalığın etkilerine rastlanmaktadır. Diğer bir faktörde; beyinde hücreler arası iletiyi sağlayan kimyasal maddelerin miktarlarında ve taşınmasında meydana gelen değişikliklerdir. Bu değişiklikler beyinin işleyiş şeklini bozarak düşünce, öğrenme, bellek ve duygu durumunun düzenlenmesini engellemektedir. Ayrıca kişinin yaşamı boyunca maruz kaldığı travma ve stres faktörleri de hastalığın tetikleyicileri olarak kabul edilmektedir.
Bipolar Kişilik Bozukluğunun Belirtileri
Kişide mani döneminde ve depresyon döneminde farklı belirtiler görülmektedir.
Mani veya Hipomani Döneminde Belirtiler:
- Çok fazla enerjik hissetmek
- Aşırı heyecanlı olmak
- İştah problemleri
- Algı ve odaklanma problemi yaşamak
- Az uyku uyumak
- İyimser bir ruh haline bürünme
- Düşüncelerde hızlı değişimler
- Hızlı konuşma
- Aşırı neşeliyken birden çok sinirlenme
- Dikkatsizlik
- Cinsel istekte artış
Depresif Dönem Belirtileri:
- Mani dönemin aksine enerjisiz hissetme
- Unutkanlık
- Yapılan hiçbir leyden zevk alamama
- İştah problemleri (fazla ya da az yemek yemek)
- Sosyal izolasyon
- Uykudan sık uyanma
- İçe kapanıklık
- Değersizlik hissi
- İntihara meyilli olmak ya da intihar girişimde bulunma
Bu belirtilerden en az üç tanesini taşıyor olmak bipolar kişilik bozukluğu teşhisi koymak için yeterli sayılmaktadır. Bu hastaların mevsimsel değişiklikler gösterdiği bilinmektedir. Hasta ilkbahar ve yaz aylarında mani döneminin etkisiyle neşeli, heyecanlı ve enerjik hissederken sonbahar kış aylarında depresif dönemin etkisiyle çökmüş, yorgun ve mutsuz hisseder. Özellikle ilkbaharın son günlerinden yaza geçiş dönemleri hastalığın alevlendiği zamanlar olarak adlandırılır. Bu dönemde hastada taşkın hareketler, saldırganlık, fazla alışveriş yapma, kendisine zarar verme gibi aşırı davranışlar görülmektedir.
*Ayrıca mevsimlerin psikolojik etkilerini daha ayrıntılı okuyabileceğiniz yazıya, bu linke tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Bipolar Kişilik Bozukluğunun Tedavisi
Hastalık ilerledikçe sonuçlar daha vahim haller alabilmektedir. Kişiyi intihara kadar sürükleyen ileri seviyelerde can kayıpları yaşanmaktadır. Bu sebeple hastalığın erken dönemlerinde tedavi görmek yüz güldürücü sonuçlar vermektedir. Hastalığın tedavisinde başarı oranı, kişinin durumu göz önünde bulundurularak uzmanlar tarafından belirlenen ilaçların da kullanımıyla yüksektir. Tedavi de koruyucu tedavi teknikleri asıl önemli noktadır. Çünkü hastalık ne kadar geçici olsa dahi tekrarlama olasılığı her zaman vardır. Tedavinin süresine, içeriğine, kullanılacak ilaçların dozuna uzmanlar tarafından karar verilmektedir. Bu sebeple belirtilerin en az üç tanesi kişide görülüyorsa geç olmadan yardım almakta fayda vardır.
Hastalığın belirtilerine sahip olan kişilerin yaşadığı ruhsal değişiklikleri aza indirebilmeleri için basitçe yapabilecekleri birkaç öneri:
Fırsat buldukça spor ile ilgilenilmeli. Herhangi bir spor faaliyetinde bulunulamıyorsa bile hafif tempolu doğa yürüyüşleri de rahatlatıcı olacaktır. Düzenli, yeterli ve sağlıklı beslenmek, uyku saatlerine önem göstermek, stresli ortamlardan uzak durmak, ruha iyi gelecek hobiler edinmek, yakın dostlarla vakit geçirmek, sıkıntı ve problemleri paylaşmak, varsa alkol tüketimini azaltmak veya sonlandırmak, nefes egzersizleri yapmak gibi hastalığın etkilerini azaltabilecek yöntemler denenmelidir.
