Son yıllarda teknolojinin gelişmesiyle birlikte tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de çocukların tablet, telefon, tv kullanım süreleri araştırmacılar tarafından olduğu gibi anne-babalar tarafından da sorgulanmaya başlanan konuların başında gelmekte.
Çocuklar tablet, telefon, televizyon gibi ekranlarda vakit geçirmeli mi, geçirirse ne kadar geçirmeli gibi soruların yanıtlarına geçmeden önce bu alanda yapılan çalışma ve istatistiklere bir bakalım;
Çocuklarla yapılan çalışmalara ilişkin ilk açıklamanın 2011 yılında Amerikan Pediatri Derneği tarafından yapıldığını görmekteyiz. Vurgu yapılan ana nokta ise 0-2 yaş çocukların kesinlikle ekrandan uzak tutulması gerektiği. 2 yaş sonrası için ise ebeveyn kontrolünde, etkileşimli ve kısıtlanarak kullanım önerilmektedir. Kanada’da yapılan başka bir araştırmada, uzun süre ekrana maruz kalan 1-3 yaş arası çocukların dil ve sosyalleşme becerilerinin gelişimini geciktirebileceği sonucuna varıldı. Yine Ulusal Sağlık Enstitüleri (National Institutes of Health) tarafından yürütülen ve 11.000 çocuk üzerinde yapılan araştırma halen devam etmekte, ancak elde edilen ilk bulgulara göre iki saatten az ekran kullanımlarının bile çocukların dil ve sosyal gelişimlerini olumsuz etkilediğini ortaya koymaktadır.
Çocukların tablet, telefon gibi ekranlara maruz kalma durumları ülkemizde de her geçen gün artmaktadır. We are social ve Hootsuit tarafından her yıl hazırlanan İnternet ve sosyal medya istatistikleri “Digital 2019 in Turkey” ismiyle yayınlanan çalışmada internet ve sosyal medya kullanımına ilişkin şu veriler yer almaktadır:
- Nüfusun %72’sini oluşturan 59.36 milyon İnternet kullanıcısı
- Nüfusun %63’ünü oluşturan 52 milyon aktif sosyal medya kullanıcısı
- Nüfusun %53’ünü oluşturan 44 milyon aktif mobil sosyal medya kullanıcısı var.
- İnternet kullanım istatistiklerinde, internet kullanıcılarının %9, yani 5 milyonluk bir artış görüyoruz. (59.3 milyon internet kullanıcısı)
- Aktif sosyal medya kullanıcı sayısının da 2 milyonluk bir artış gerçekleşmiş. (52 milyon aktif sosyal medya kullanıcısı)
- Aktif mobil sosyal medya kullanıcı sayısı ise geçen yılla aynı kullanıcı sayısına sahip.
Verilere baktığımızda nüfusun önemli bir kesiminin internet ve sosyal medya kullandığını ve geçen yıla göre de artış gösterdiğini görmekteyiz. Durum böle olunca çocukların telefon, tablet, sosyal medya gibi mecralardan korunması da önemli bir yer4 tutuyor.
Peki; ebeveynler olarak hayatımızın önemli bir parçası olmuş, tüm günlük işlerimizi gerçekleştirdiğimiz, ihtiyaçlarımızı karşıladığımız, sosyalleştiğimiz(!) bir alan ve araç olan internet, tv, tablet ve telefonu hayatımızdan çıkaracak mıyız? Elbette ki çok da gerçekçi görünmüyor. Ancak çocuklar açısından çeşitli tedbirler ve kısıtlamalar getirmek gerekmektedir. Bazı araştırmalar çocukların doğrudan ekran kullanımından etkilenmediklerine, farklı durumların da buna sebep olabileceğine ilişkin veriler sunuyor olsa da, önemli oranda araştırma sonucu 0-2 yaş arası çocukların ekranla tanışmalarının dil gelişimi, sosyalleşme ve iletişim becerileri üzerinde olumsuz etkilerinin olduğunu ortaya koymaktadır. 2-5 yaş arası çocuklarda ise birçok yaklaşım olsa da, üzerinde durulan ortak nokta çocukların pasif bir şekilde ekrana maruz bırakılmaması. Yani ebeveyn kontrolünde, nitelikli ve etkileşimli bir zaman dilimin ekranda geçirilebileceği ve en önemlisi de bu zamanın bir saati aşmıyor olması.
Altı yaş sonrası bu zaman dilimi uzasa da dikkat edilmesi gereken ana nokta; çocukların okul, ödev, uyku, ailesiyle ve akranlarıyla iletişim ve etkileşim gibi zaman dilimlerinden çalmıyor olması. Tam da bu noktada ebeveynlere büyük sorumluluk düşmektedir. Ebeveynler olarak şu soruları kendimize sorduğumuzda bu sınırlamalara ilişkin tutarlı bir yol izlememiz ya da sorununun farkına varmamız kolaylaşacaktır;
- Evdeki ekran süresini kontrol ediyor musunuz?
- Çocukların izlediği, takip ettiği program vb. haberdar mıyım?
- Ekranda geçirilen zaman ailenin yapmak istediği diğer aktivitelere engel mi?
- Çocuğum ekranda geçirmediği zaman dilimlerinde yoksunluk yaşıyor mu?
- Günlük aktivitelerini sadece ekranda geçireceği zamana göre mi planlıyor?
- Ekranda geçirilen zaman uykuyu etkiliyor mu?
