Ebeveynler çocuklarının dil gelişimini takip etmek için çocuğunu tarafsız şekilde gözlemlemesi gerekmektedir. Tüm gelişim dönemlerinde olduğu gibi dil gelişiminde de mümkün olduğunca kritik dönemler olumsuz atlatılmaması önem arz etmektedir.
Ebeveynlerin konuşma geriliği, gelişimsel dil veya gecikmiş dil konuşma ile ilgili dönemsel özellikler bilinmesi durumunda uzmanlara başvurması kolaylaşacağı düşüncesi ile yazı kaleme alınmıştır.
Ebeveynler çocuklarına verdiği yönergelerle veya yaş aralığı dil konuşma becerilerini bilmeleri durumunda, dilde bir sorun olup olmadığına karar verebilirler.
1-2 Yaş Grubu Özellikleri
Bu yaş grubundaki çocuklar kendilerine söylenenleri iyi anlayabilir ve istediklerini söz ve jestlerle ifade edebilirler.
Çocuklarda gelişimsel farklılıklar olsa da bir yaşını dolduran çocuklar genelde kelime söylemeye başlarlar. Duyduklarını tekrarlayabilir. Bununla birlikte, konuşmaya başladıklarında bir şeyi işaret edip adını söyleyebilecek ve tanıdık insanların, nesnelerin ve vücut parçalarının isimlerini tanıyabilecekler.
2 yaşına geldiğinde çocuk 50 veya daha fazla kelime söyleyecek, kelime öbekleri kullanacak ve iki kelimeli cümleleri bir araya getirebilecek düzeye gelebilmektedir.
İfade edici dilden önce çocuklarda alıcılı dil becerileri gelişmektedir. Bundan dolayı İlk kelimelerini ne zaman söylerlerse söylesinler, bundan önce söylenenlerin çoğunu anladıkları bilinmelidir.
Bu yaş aralığında çocuğunuz basit komutlara cevap verebilmesi gerekmektedir. (Topu bana ver, yerdeki topu al, kapıyı aç vb. basit komutlar). İşaretle iletişim veya basit taklit becerilerini yapması gerekmektedir. “Burnum nerede?”, “Bana oyuncağı göster” ve “Annem nerede?” gibi
Ancak olası yanlış oturacak ses ve telaffuzların önüne geçebilmek için yanıtlarınızda doğru telaffuzları kullanmanız gerekmektedir. Aksi taktirde artikülasyon bozuklarıyla karşı karşıya kalabilirsiniz.
1 yaş grubunda dönüm noktalarına bakacak olursak;
- 15-18 aylıkken birkaç kelime söyleyebilmeli.
- 18 aya kadar tanıdık insanlara, nesnelere ve vücudun bazı kısımlarına işaret etmesini bilmeli.
- 2 yaşına kadar 50 veya daha fazla kelime ulaşmış olmalı.
- 2 yaşına kadar bir cümle oluşturmak için iki kelimeyi bir araya getirme yeteneğine ulaşmış olmalı.
- 2 yaşına göre iki aşamalı komutları takip etmelidir.
Bunların dışında özellikle çocuğunuz konuşmuyorsa veya işitme konusunda şüpheleriniz varsa doktora başvurmanızı tavsiye ederim.
Bazı ebeveynler, konuşmayan bir bebeğin otizmli olabileceğinden endişelenir. Otizmi ve ilgili rahatsızlıkları olan çocuklar, gecikmiş konuşmaya veya iletişimle ilgili diğer problemlere sahip olabilir, ancak zayıf sosyal etkileşimler ve sınırlı veya kısıtlı ilgi alanları veya davranış kalıpları da bozukluğun ayırt edici özellikleridir.
2 – 3 Yaş Grubu Özelikleri
Normal gelişim gösteren 2 ile 3 Yaş grubundaki çocuklar dil becerilerinde hızlı gelişim gösterirler.
2 yaşında çoğu çocuk yönergeleri izleyebilir. 50 veya daha fazla kelime söyleyebilir. Birçoğu kelimeleri kısa ifadelerde ve cümlelerde birleştirir. Bu yaştaki çocuklar genellikle “topu al ve sepete koy” gibi iki aşamalı talimatları yerine getirebilmektedirler.
3 yaşına gelindiğinde, çocuğun kelime hazinesi genellikle 200 veya daha fazla kelimedir. Birçok çocuk üç veya dört kelimelik cümleleri bir araya getirebilir.
Dil gelişiminin bu aşamasındaki çocuklar daha fazlasını anlayabilir ve daha net konuşabilir. Şimdiye kadar, çocuğunuzun söyledikleri çoğu şeyi anlayabilmelisiniz.
Genellikle basit bir soru-cevap oturumuna girebilirler. Ayrıca üç nesneyi doğru sayabilir, mantık kurma becerileri ve basit neden sonuç ilişkileri kavrayabilirler. Adlarını ve soyadlarını öğrenebilirler.
2 Yaş Grubu
- “daha fazla suyu” ve “güle güle” gibi iki kelimelik ifadelerle konuşabilir.
- İki adımlı komutları takip edebilir.
- Basit nesneleri adlandırabilir.
- 50 veya daha fazla kelimeden oluşan bir kelime dağarcığına sahip olmalı.
- 2 ila 3 yıl arasında, kelime haznesi inşa etmeye devam ediyor olmalı.
2 yaş, özellikle bir çocuk yönergeleri takip etmiyorsa, basit soruları cevaplamıyorsa veya yeterli kelime söylemiyorsa, dil konuşma değerlendirmesi için doktora veya alanında uzman kişilere başvurmanız gerekmektedir.
3 Yaş Grubu
- Üç kelimelik cümlelerle konuşabilmeli.
- 200 veya daha fazla kelimeden oluşan bir kelime dağarcığına sahip olmalı.
- % 75 oranında kelimeler anlaşılır olmalı.
- Zamirleri (“ben”, “siz”, “o”) kullanmalı.
2-3 Yaş Grubu Dil Sorunları;
- İşitme veya algısal sorunlar.
- Yönergeleri takip etmekte sorun.
- Eksik kelime dağarcığı gelişimi.
- Net olmayan konuşma durumu.
- Kekemelik sorunu gibi sorunlar görülebilmektedir.
4-5 Yaş Grubu Özellikleri
4 ile 5 yaşları arasında, çocuk okul öncesi grubuna girmektedirler. Dil ve konuşma becerileri, sınıfta öğrenmenin önemli bir parçası haline gelmiş olmalıdır.
- Çocuklar ne kadar etkileşimli konuşma ve oyun oynarlarsa, o kadar çok öğrenirler.
- Kitap okumak, şarkı söylemek, kelime oyunları oynamak ve sadece çocuklarla konuşmak, onların kelime dağarcığını artıracak ve dinleme becerilerini geliştirmek için fırsatlara olanak sağlanması gerekmektedir.
- Çocuklar dil becerileri kazandıkça, konuşma yeteneklerini de geliştirirler.
- 4-5 yaş arası çocuklar daha karmaşık yönergeleri takip edebilir ve yaptıkları şeyler hakkında anlaşılır konuşabilirler.
- Hikayeler uydurabilir, hikayeleri dikkatle dinleyebilir ve hikayeleri yeniden anlatabilirler.
- Bu yaşta çocuklar genellikle harflerin ve sayıların gerçek şeylerin ve fikirlerin sembolleri olduğunu ve hikayeler anlatmak ve bilgi sunmak için kullanılabileceğini anlayabilirler.
- Çoğu, aile üyelerinin adlarını ve cinsiyetini ve diğer kişisel bilgileri bilecektir.
- Cümle yapıları artık beş veya daha fazla kelime içerebilir ve kelime hazneleri 1.000 ila 2.000 kelime arasındadır.
- Bu yaştaki konuşma tamamen anlaşılır olmalıdır, ancak özellikle erkek çocuklarda bazı gelişimsel ses hataları ve kekemelik olabilmektedir.
4-5 Yaş Grubu Dil Sorunları
- İşitme ve algısal sorunlar.
- Yönergeleri takip etmekte sorun.
- Soru sorma veya cevaplama sorunu.
- Konuşmayı sürdürmede zorluk.
- Renkler ve sayma gibi okul öncesi kavramları öğrenmede sorun.
- Kekemelik sorunu.
- Cümleleri bir araya getirmekte zorlanmak.
- Net olmayan konuşma gibi sorunlar görülebilmektedir.
Çocuklarda 1- 5 yaş dilimi dil konuşma için kritik öneme sahip olduğu için sadece bu yaş aralığı ele alınmıştır. Ebeveynler 5 yaş üstü çocukları için dil konuşma konusunda herhangi bir müdahalede bulunmamışlarsa bu durum eğitim için geç kalınmış olabilir.
