Sahip oldukları yetenekler ve ekosistemde üstlendikleri rol, kurtların vahşi doğanın kurallarının belirlenmesinde en önemli hayvanlardan biri olmalarına neden olur. Gelişmiş sosyal yaşam tarzlarının yanında, organizasyon ve aile yapısı konularına üstün bağlılıkları, hayranlık uyandıran başlıca yetenekleri arasındadır. Bu nedenlerle en eski zamanlarda bile, kurtların birçok özelliğine insanoğlu tarafından büyük ilgi gösterilmiş. 30 bin yıl öncesinde Ön Türkler’e ait mağaralarda kurt resimlerine rastlanmıştır. Kuvvet, cesaret, asillik, özgürlük, organizasyon yeteneği, güçlü aile bağları, lidere bağlılık gibi özellikleri, Türkler tarafından binlerce yıl önce simge olarak kullanılmaya başlanması sonucunu oluşturmuştur. En eski Türk Destanlarında, Kurt çok önemli rollere sahiptir.
Latince adıyla Canis Lupus, olarak adlandırılan kurtlar, çok farklı yaşam alanlarına uyum sağlayabilmelerine yardımcı olan fiziksel özelliklere sahiptir. Dünya genelinde genellikle Kuzey yarım kürede olmak üzere, pek çok coğrafi bölgede yaşayan kurt türleri bulunuyor. Bu türler arasında Habeş kurdu olarak adlandırılan tür, Afrika kıtasında yaşar ve güney yarım kürede tespit edilmiş tek türdür.
Yetişkin kurtların türlerine göre ağırlıkları, boyları ve renkleri değişkenlik gösterir. Bu aynı zamanda yaşam alanlarının coğrafi ve iklim koşullarıyla ilişkilidir. 30 kg. ağırlığa sahip türler olduğu gibi 70-80 kg. ağırlığa sahip kurt türleri vardır. Güney Avrupa, Asya, Kuzey Amerika, Alaska, Sibirya en yoğun kurt popülasyonlarına ev sahipliği yapar. Coğrafi ve iklim koşullarına uyum sağlama konusunda gösterdikleri başarı, dünyanın çeşitli bölgelerinde yaşam alanları oluşturmalarını sağlıyor.
Planlı ve Organize Bir Yaşam
Yaşam alanlarının seçimi, gündelik tüm faaliyetler, sürüyü hizada tutmak, ava karar vermek, sadece alfa kurt veya alfa çiftinin yetkisindedir. Kurt sürüleri genelde ailelerden oluşur, az sayıda olsa da, yabancı kurtlarında sürülere katıldığı görülür. Buna paralel Alfa çifti hem tüm yönetimi sağlar ve hem de sürünün büyümesini sağlamak için çiftleşmeyi gerçekleştirme yetkisi de sadece onlardadır. Lider seçiminde, diğer hayvan türlerinin birçoğuna göre farklı bir ayrıntı bulunur.
Liderler kaba kuvvet kullanılarak, güçlü kurdun baskın olması yoluyla seçilmez. Ancak yönetme kabiliyeti ve karakteristik özellikleri bir kurdun Alfa olarak lider olmasını sağlayabilir. Tüm kurtlar sadece bu sayede huzurun ve düzenin sürekliliğinin sağlanacağını biliyor ve bu durumun oluşması için yardımcı oluyor.
Kurtlar hakimiyet bölgelerinin tüm çevresini diğer kurt sürülerine karşı işaretlemek amacıyla sürekli olarak dolaşırlar. Hakimiyet bölgeleri, sürünün büyüklüğü ve av hayvanlarının pozisyonuna göre 200 kilometrekare veya çok üzerinde olabilir. Böylesi bir bölge, her hafta en az 3 defa dolaşılır ve tüm sınır her 100 metrede bir olmak üzere, idrarla işaretlenir. Bu işaretler sürekli tazelenir.
İşaretleme işleminden alfa çifti sorumludur ve olağan bir yürüyüşte, her iki dakikada bir işaret bırakılarak sınırlar sürekli diğer kurtlara deklare edilir. Bu yürüyüşler sadece işaretlemek amacı taşımaz. Aynı zamanda tüm bölgedeki av hayvanlarının durumları kontrol edilir, hasta veya güçsüz avlar tespit edilir, alışkanlıklarına dair bilgiler edinilir.
Korkutucu ve Hayranlık Uyandırıcı Özellikler
Kurtların hiçbir davranışı rastgele olmaz. Yön duyguları çok gelişmiş olan kurtlar, yaşam alanlarının seçimleri ve hakimiyet bölgelerinin tüm özelliklerini fotografik bir hafızayla ezberler. Köpeklerle aynı diş yapısına sahip olan kurtlar, köpeklerin beyinlerine göre %30 daha büyük bir beyine sahiptir. Büyük ciğer ve kalp yapılarının yanında uzun bacaklara sahip olmaları, yorulmadan uzun mesafeler kat edebilmelerini ve yüksek süratlere ulaşabilmelerini sağlıyor.
Bir kurt saatte 50-60 km. hıza ulaşabilir. Normal bir yürüyüşte saatte 6-8 km. yol kat eden kurtlar, aynı zamanda gerektiğinde tüm gün yürüyebilme kapasitesine de sahiptir. Olağan koşullarda kurt sürüleri, her gün ortalama 50 ile 60 km. yol kat ederler.
Sürü halinde birlikte yaşayan kurtlar, sürünün büyüklüğüne göre sürekli beslenmeye ihtiyaç duyarlar. Av ihtiyacının oranına göre hakimiyet bölgeleri belirlenir. Coğrafi koşullar, av hayvanlarının bölgede bulunma yoğunluğu, geçiş güzergahları, alışkanlıkları, hayvan sürülerinde bulunan güçsüz ve kusurla hayvan sayıları gibi değişkenler yaşam ve hakimiyet bölgesi seçiminde ön kıstaslardır. Avların yaşam koşulları, sosyallikleri, alışkanlıkları, kusurlu, güçsüz ve yeni doğmuş genç havyaların av sürülerinde bulunması gibi detaylar, kurtlar tarafından incelikle önceden hesaplanır.
Kurtların burunlarında bulunan 200 milyon koku alma hücresi sayesinde koku alma duyuları, insanlardan 10 bin kat daha güçlüdür. Kulaklarının duyarlılığı çok yüksektir. Gözlerinin görüşü, geceleri de sanki gündüzmüş gibi avlanmalarını sağlayacak kadar yüksek bir kapasiteye sahiptir. 5 kilometreden avının kokusunu alabilen kurtlar, aynı zamanda duyu yetenekleri ve deneyimlerini kullanarak, avının rahatsız olup olmadığı, herhangi bir kusurunun olup olmadığını, güçlü, genç veya güçsüz ya da yaşlı olup olmadığını çok uzak mesafelerden anlayabilme yeteneğine sahiptir. Bu analizlere göre avlarının peşine düşer.
Bölgelerinde hareket halindeyken takip ettikleri yolların oluşturduğu ağlar, avlarının sürekli takip ettiği yollarla kesişecek şekilde tayin edilir. Böylesi bir ağ, binlerce kilometreden oluşabilir ve alfa kurduyla birlikte tüm sürü bu ağı fotografik olarak hafızalarında tutar. Bu sayede av alanları ve av sırasında kullanılacak tüm coğrafi avantajlarda önceden bilinir.
Alfa kurtlar sürüye liderlik ederken, isteklerini ve duygularını anlatmak için, yüz ifadelerini ve vücut dilini yoğun şekilde kullanır. Yürüyüş sırasında bir kurdun arka ayağının izi ön ayağının izine basar. Aynı zamanda sürünün kalanı da alfa ve daha önde yürüyen kurtların ayak izlerine basarak yürür. Bu sebeple sadece bir veya birkaç kurt izi görüldüğünde, bunun büyük bir sürü olup olmadığı anlaşılamaz.
