Manipülasyon, bireyin karşısındaki kişinin algısını, davranışını, duygularını değiştirmeyi ve yönlendirmeyi amaçlayan, bunu elde etmek uğruna birçok stratejiyle kişiyi etki altına almayı ifade etmektedir. Manipülasyon bir çeşit psikolojik şiddettir ve manipülasyona maruz kalan kişide psikolojik sorunlar oluşmaya başlayacak, manipülasyon devam ettikçe bu sorunlar artacaktır.
Manipülatörlerin bazı teknik ve stratejilerinden bahsedelim: Kişi, istediğini yaptırmak ve elde edebilmek için yalanlara başvuracaktır. Olmayan bir durumu var gibi göstermeye çalışabilir ve yaşanmamış bir durumu yaşanmış gibi anlatabilirler. Manipülasyonda sıklıkla başvurulan stratejilerden biri de suçlamaktır; manipülatör haksız olsa dahi sizi suçlayacak ve sorumluluğu size atacaktır. Hatta bu durumda haklı bile olsanız kendinizi gerçekten bir suçlu gibi hissedebilirsiniz. Dikkat etmekte fayda var. İlişkinin içinde suçluluk hissettiğiniz anda durumu gerçekçi bir bakış açısıyla değerlendiremiyor olabilirsiniz ve bu çok normaldir. Ancak suçlu hissettiğiniz anlarda olayın gerilimiyle hemen bir sonuca varmayın, sakinleşmeyi deneyin ve derin bir nefes alın. Sakinleştiğinizde olayı ve duygularınızı değerlendirin.
Bunlara ek olarak manipülatör egonuzu okşayabilir, sizi övebilir ve yüceltebilir. Sizi etki altına almak için egonuzu okşayarak istediklerini elde edebilir. Sizi övdükçe ona bağlanacak ve tam da manipülatörün istediği gibi onun hayatında kalmaya devam edeceksinizdir. Çünkü hem sizi öven, egonuzu okşayan biri hem de sizi eleştiren, yargılayan, suçlayan biri arasında bocalayacak ve suçu kendinizde arayacaksınız. Manipülatif bir ilişki içindeyken (bu ilişki arkadaşlık, sevgililik, evlilik olabilir) kendinize şunları söylerken bulabilirsiniz: “Sanırım ben hatalıyım. Beni seven birine bunları yapan benmişim, onun bir suçu yok. Bunlara sebep olan benim. Ben değersiz ve kötü biriyim. Bunları nasıl yapabildim?”
Bir başka manipülatif tür ise kurban rolü oynayan ve duygu sömürüsü yapandır. Ağlamaya başlayabilir, sizi suçlu hissettirebilir. Haksızlığa uğrayanın kendisi olduğunu ifade eder ve mağdur olan sizken kendisini mağdur edebilir; böylece durumu istediği şekle getirir ve suçlu yine siz olursunuz. Sizi bazı şeylerden mahrum da edebilir: Geç cevap yazma, geç arama, ilgisini kesme, uzun süreli küslük veya konuşmama gibi davranışlarla sizi etkilemeye çalışır.
Manipülatör hangi stratejiyi kullanıyor olursa olsun, artık bunun bir manipülasyon olduğunu anladığınızda durumu kendi lehinize çevirebilirsiniz. Çünkü manipülatör sizi kendisine bağlamak isteyecektir. Siz tepkinizi sürdürdüğünüzde ve manipülasyonların etkisinden kurtulduğunuzda daha sağlıklı ve kaliteli bir iletişim sağlanabilir. Ancak manipülasyon, kişide depresyon ve anksiyete gibi psikolojik rahatsızlıklara sebep olabilmektedir. Manipülatörle ilişkiyi sürdürdükçe yorulursunuz ve psikolojik sağlamlığınız düşer. Bu nedenle çevrenizi genişletip farklı insanları tanımanızda fayda vardır. Eğer manipülatörle daha az görüşme imkânınız varsa, mesafeli olmanız sizi koruyacaktır. Kendi benlik saygınızı ve değerinizi korumanız çok önemli. Aksi takdirde hayatınızdan memnuniyetsiz, tükenmiş, yılmış, kendisinden hoşnut olmayan ve kendini sevmeyen birine dönüşebilirsiniz. Sürekli eleştirilmek, suçlanmak, hatalı olmak, aşağılanmak ve değersizleştirilmek sizi kendinize yabancılaştıracaktır.
Sınırlarınızı daha belirgin çizmelisiniz; sınırlar koruyucudur. Rahatsız olduğunuz durumları karşınızdakini suçlamadan ifade etmeyi deneyin ve kararlılık gösterin. Rahatsız oluyorsanız bunu ifade etmeye hakkınız vardır. İstediğiniz bir geri dönüşü almasanız bile taviz vermeyin. Sizi suçlayıp hatalarını sayarsa bile devam edin; hatalı olmadığınız halde hatalı görünmeyi kabul etmeyin.
