Özel Eğitimde Aile Eğitimi
Her evli çift yuvasını şenlendirmek ve neslin devamı için bebek sahibi olmak ister. Bunun heyecanıyla hamilelik dönemi geçer. Ancak; doğumdan sonra bebeğin özel gereksinimli olması işin rengini değiştiriyor. Çünkü ebeveyn tüm ihtimalleri düşünür ama özel gereksinimli olacağı ihtimalini düşünmek dahi istemez.
Ebeveyn özel gereksinimli bebeğin doğumu ile geçirdikleri evreleri vardır. ilk tanı aldıktan sonra kabul edememe, inkar, bir birilerini suçlama gibi çeşitli ruh halleri ortaya çıkmaktadır. Tanıyla birlikte evde şok etkisi oluşur ve etki uyum süreci ile son bulur. Ancak bu zor durumu hızlı bir şekilde kabul edip özel eğitim sürecini gerekiyorsa tıbbi müdahaleyi başlatmak her zaman çocuk için avantaj olmuştur.
Tanıdan sonra yaşanılan psikolojik asamalar;
1.
Şok
İnkar
Depresyon
2.
Karışık Duygular
Suçluluk
Kızgınlık
Utanma
3.
Kapı Kapı Dolaşma ve Anlaşma
Uyma
Yeniden Düzenleme
Kabul
Uyum
Ebeveyn şok aşamasında sonra uyum aşamasına ne kadar hızlı geçerse özel eğitim sürecinde kolaylık sağlanır ve bireyin gelişimi açısından avantajlar elde edilebilecektir. Bu aşamalar doğum ile başlamaktadır. Ancak genelde Özel gereksinimli bebek sahibi olanlar aşağıdaki nedenlerden dolayı aşırı zor zamanlar yaşamaktalar.
Aileler Neden Zorlanır?
Yukarıda söylediğim gibi yapılan tüm hazırlıklar normal bir bebek içindir. Anne-baba dışında ailenin tüm fertlerinin de beklentisi aynı şekildedir. Bundan dolayı tüm aile için durum içinden çıkılmaz bir hal alır. Yeni tanıyla birlikte ebeveynlerin neredeyse büyük oranı özel çocuklarla ilgili fikir sahibi değildir, bazı istisnalar hariç. Bundan dolayı vakit kaybetmeden uzmanlardan bilgi alınmalı ve eğitim aşamasına hızlı geçilmelidir. Aile özel gereksinimli bir çocuğun doğumuyla çok karmaşık bir psikolojik durum içerisine girdiği için attığı her adım bebeği olumlu veya olumsuz etkileyebilmektedir.
Özel gereksinimli çocuğun doğumu aileyi birçok yönden etkiler. Gerek yapısal, gerek gelişimsel, gerekse işlevsel olarak etkilenirler. Çocuğu özel gereksinimli olması durumunda ise sevinç ve mutluluğun yerini yoğun bir yas duygusu alabiliyor.
Her ne kadar aile özel gereksinimli bebek düşünmese de doğum öncesi dönem boyunca bir çok ailenin en büyük korkularından biri de özel gereksinimli bir çocuk dünyaya getirme ihtimalidir. Bu ihtimal dile getiremeseler de bilinç altında sürekli korkusu yatmaktadır. Özel gereksinimli bir çocuğa sahip olan aile, çok zor bir süreç yaşayabilir. Bazı vakalarda çok ağır bir kabul süreci görülmese de genelde kabul süreci zordur.
Aile eğitimi bu kabul süreci ile başlar. Erken tanı ve eğitim her zaman avantajlı olmuştur. Çünkü; Çocuk gelişiminde kritik dönemler vardır. Bu dönemler mümkün olduğunca olumsuz atlatılmamalı. Kritik dönemlerde kazanılamayan bir davranış sonraki dönemlerde kazanılması konusunda zorluklar yaşanabilmektedir. Hatta bu süreçte erken destek almaya başlayan ailelerde işler zamanında yoluna girebiliyor. Çünkü kabul sürecinde eğitime erken başlanması bireyin üzerinde olumlu etki meydana getirmektedir ve eğitimle birlikte gelişim gösteren bireyler ebeveynlerin üzerinde iyi yönde etkiler bırakmaktadır.
Çocuğunun özel durumunu kabul etmeyen ebeveyn özel eğitimi başlatmayarak büyük hata yapmaktadırlar. Bu durumda çocuğuna en büyük zararı vereceklerinin farkında olmaları gerekmektedir.
Özel eğitimde erken müdahale işte bu noktada önem arz etmektedir!
Aile eğitimi, özel eğitimde erken müdahale konusu düşünüldüğünde bu eğitimin erken kabulün birey için önem arz ettiği bariz ortadadır. Aile eğitimi ile özel gereksinimli çocuk ihtiyacı olan özel eğitimi zamanında ve uygun şekilde almalıdır. Eğitim sürecinden önce özel eğitim uzmanlarından bireyselleştirilmiş eğitim programı (bep veya böp) çıkartılarak çocuğun gereksinimleri belirlenmelidir. Daha sonra ihtiyacına göre yoğun ve doğru özel eğitim modelleri ile süreç başlatılmalıdır. Süreç başladıktan sonra bireyle birlikte aile de eğitilmelidir. Uzmandan edinen bilgilerle evde ebeveynler de çocuklarının eğitimini devam ettirmeleri gerekmektedir. Bu şekilde süreç işletilirse verim alınma ihtimali yüksek olur.
Bunun yanında ebeveynler şok sürecinden, kabul sürecinde kadar uzmanlar tarafından psikolojik destek almaları gerekmektedir. Özel gereksinimli birey için ebeveyn ilk güven duyabileceği kişilerdir. Bu yüzden ailenin psikolojisini korumak çocuğu korumak anlamına gelmektedir. Ebeveynlerin çevre baskısı vb. hiçbir etki altında kalmadan erken müdahale sürecini başlatmaları gerekmektedir.
Çevre baskısı aile üzerinde çok önemli bir etkendir. Başkası bizim çocuk hakkında bu şekilde düşünmesin, bunu ört pas edelim, dayısı da, amcası da öyleydi geç yürüdü, geç konuştu, onlarda böyleydi düzelir gibi psikolojik olarak rahatlama yoluna girilebiliyor ama tüm ebeveynlerin bu tür kulaktan dolma söylemlere kulak asmamalılar. İçlerindeki korkuyu yenip gerçekle yüzleşmeleri ve durumu kabul etmeleri gerekmektedir. Ne kadar erken kabul edilip eğitime başlanırsa gerek aile gerekse birey için avantaj elde edilmiş olunur.
Aynı şekilde aile eğitimi ile ilgili bilinçli anne babaların arttırılması özel eğitim süreci için faydalı olacaktır. Özel gereksinimli çocuklara sahip tüm ebeveynlerin uzman desteğinden kaçınmamaları gerekmektedir!
Unutmayın! Erken tanı, tedavi ve özel eğitim hayat kurtarır.
