PANİK ATAK NEDİR?
Kendinizi hiç telaşlı hissettiniz mi? Endişe duyduğunuz anlarda vücudunuzda terleme,titreme gibi belirtiler gerçekleşti mi? Ya da kalbinizin yoğun olarak hızla çarptığını duyumsadınız mı? Tüm bu sorulara “Evet“ dediğinizi duyar gibiyim. Aslında hepimiz hayatımızın belli dönemlerinde zaman zaman bu tip durumlar yaşarız. Ancak bu gibi belirtilerin kişinin biyolojik bir rahatsızlığı olmamasına rağmen kendisinde sıklıkla ve yoğun olarak görülmesi kişide panik atak oluşumunun varlığına dair ilk belirtiler olabilir.
Panik atak, bireyin endişe uyandırıcı herhangi bir tehlike ile karşılaşmamasına rağmen yoğun korku duygusu eşliğinde birdenbire kalp çarpıntısı, terleme, titreme, nefes alamama, mide bulantısı, baş dönmesi gibi belirtiler hissetmesi ve buna bağlı olarak bayılacağını veya öleceğini düşünmesi durumudur. Kişi, her an atak geçirebilme ihtimalini düşünür ve kendince önlemler almaya çalışır. Çoğunlukla yanında su taşır, genellikle tek başına dışarı çıkmak istemez; çünkü ona göre kendisi her an atak geçirebilir ve bu tip durumlarda yanında ona yardım edecek birisi olmalıdır. Hastanelere yakın yerlerde oturmak veya böyle yerlerde bulunmak ister. Evde tek başına kalmak istemez.Yani panik atak problemi yaşayan bir birey, kendince çeşitli önlemler alarak olası bir atak durumunda kendini güvence altına almaya çalışır. Genellikle mükemmeliyetçi ve kontrolcü kişilik yapısına sahip olan bireylerde panik atak daha sık görülür.
Panik Atak Anında Ne Yapılmalıdır?
Panik atak anında kişiler kalp krizi geçirdiklerini düşünür ve tüm dikkatlerini bedenlerine verirler.Vücutlarındaki terleme,ağrı,ateş gibi belirtilere yoğun olarak odaklanırlar. Kendilerini bayılacakmış ya da ölecekmiş gibi hissederler. Bu sebeple kişinin atak anında dikkatini bedeninden farklı bir alana odaklaması, panik atağın yarattığı korku duygusunun hafiflemesini sağlar. Kişi panik atak yaşadığı sırada dikkatini etrafındaki insanlara ya da eşyalara verebilir. Örneğin etrafında kaç tane eşya olduğunu ya da insan olduğunu sayabilir. Veya çevresindeki eşyaları “kırmızı koltuk,mavi defter” gibi ifade ederek renklerine göre sıralayabilir. Ya da etrafındaki insanları, giydikleri kıyafetlerin renklerine göre ifade edebilir. (Turuncu kazak giyen kız, beyaz gömlekli adam vb.) Böylece zihin, beden üzerindeki dikkatini farklı noktalara odaklar ve korku azalmaya başlar.
Kişi herhangi bir iş ile uğraşırken de panik atak geçirebilir. Yemek yaparken,araba kullanırken ya da temizlik yaparken de atak yaşayabilir. Bu sırada bedenindeki ağrı,titreme ya da terleme belirtilerine odaklanmak yerine o esnada uğraştığı işine devam etmeli ve tüm dikkatini dışarıya odaklamalıdır.
Panik atak anında sakinleşmeyi sağlayacak cümleler bulunmalıdır.Bunun için kişi atak yaşamadan önce sakince düşünmeli ve panik atak sürecine mantıklı bir bakış açısı ile yaklaşmalıdır. Atak sırasında kullanabilecek cümleler hazırlamak rahatlatıcı olacaktır.Örneğin kişi atak sırasında “Şu an geçirdiğim şey bir kalp krizi değil.Biraz sonra her şey normale dönecek.” , ya da “Şu an kendimi kötü hissediyor olabilirim,ama dikkatimi dışarıya verirsem rahatlayacağım.” gibi cümleler kullanarak sakinleşebilir.
Panik Atağın Üstesinden Gelmek İçin Neler Yapılabilir?
Panik atak yaşayan bireyler atak sırasında mantıklı düşünemez ve korkularına teslim olur. Sık sık atak geçirme tehlikesinin var olduğunu düşünürler ve korku içinde beklerler. Panik atak geçirdikleri sırada kalp krizi yaşadıklarını düşünürler ve bu sebeple kendilerini ölecekmiş gibi hissederler. Ölüm korkusu yaşadıkları için de sık sık hastaneye giderler.Bireylerin bu tür sıkıntılardan kurtulup panik atak durumunun önüne geçebilmesi için;
- Öncelikle bedende fiziksel bir rahatsızlığın olup olmadığı tespit edilmelidir. Doktora gidilmiş ve sonuç olarak bedensel bir rahatsızlığın olmadığı tespit edilmişse kişi, artık geçirdiği ataklarla ilgili olarak doktora gitmeyi bırakmalıdır.Çünkü kişinin sık sık hastaneye gitmesi belki kendisinde geçici bir rahatlama yaratabilir;ancak sorunun asıl kökenine inilmemiş olur ve ataklar devam eder.
- Atak yaşayan kişiler kendilerini sık sık kontrol eder.Yanlarında tansiyon aleti taşıyabilirler, nefesini ya da nabzını kontrol ederek herhangi bir risk durumunun olup olmadığını tespit etmeye çalışırlar. Ancak atak durumlarının üstesinden gelinmek isteniyorsa bu gibi kontroller bırakılmalıdır.Aksi halde sürekli olarak yaşanabilecek olumsuzlukları düşünmek ve bunları kontrol altına almaya çalışmak bu belirtilerin yaşanma ihtimalini artırır ve panik atak ile mücadele edilemez.
- Nefes ve güvenli yer egzersizleri yapmak da panik atakla mücadelede kullanılan önemli uygulamalardandır. Doğru bir nefes çalışması için; gözlerinizi kapatarak dört saniye boyunca burnunuzdan nefes alın ve aldığınız nefesi yine dört saniye boyunca içinizde tutun. Almış olduğunuz bu nefesi yavaşça ağzınızdan verin. Bu işlemi birkaç kez tekrarlayın. Sizi rahatlatacaktır.
Güvenli yer egzersizleri yapmak da oldukça rahatlatıcıdır. Bunun için öncelikle gözlerinizi kapatarak kendinizi güvende ve huzurlu hissettiğiniz bir alan hayal edin. Bu bir sahil kenarı, bir orman olabileceği gibi evinizde bir oda da olabilir. Orada olmasını istediğiniz her şeyi ayrıntılarıyla beraber orada hayal edin. Hayalinizdeki alanda neler var? Etraftaki nesneleri renkleriyle hayal edin. Zihninizde bu nesnelere dokunun. Ve aldığınız kokuyu hayal edin. Bu alanda ne gibi sesler duyduğunuza odaklanın. Rahatlama hissinin keyfini çıkarın. Hazır olduğunuzda gözlerinizi açın. Zihninizde oluşturduğunuz bu güvenli yeri, atak anlarında kullanmak üzere bir köşede saklayın. Panik atak geçirdiğinizde hemen kendinize sakin bir yer bulun ve önceden zihninizde oluşturmuş olduğunuz bu güvenli yeri gözlerinizi kapatarak hayal edin. Ardından nefes egzersizi de yapabilirsiniz. - Panik atak yaşayanlar,genellikle geçmişte atak yaşadıkları mekanlardan özellikle kaçınma eğilimi gösterirler. Örneğin daha önce bir alışveriş merkezinde veya sinemada atak geçiren kişi tekrar bu gibi mekanlara gitmek istemez. Oysa hatırlatıcı mekanlardan kaçmak bir çözüm değildir. Tam tersine korkulan durumların üzerine gidilmelidir. Bunun için birey öncelikle gitmekten kaçındığı mekanların listesini çıkarabilir.Ardından bu mekanlara gitmenin kendisi için ne derece zor olduğunu her bir mekan için puan vererek değerlendirebilir. Örneğin sinemaya gitmek kişiye on üzerinden sekiz puan zor gelirken alışveriş merkezine gitmek on üzerinden yedi puan zor gelebilir. Bu şekilde her bir mekanı puanladıktan sonra kendisine en kolay gelen mekandan başlayarak en zor gelen mekana doğru ziyarette bulunabilir. Böylece korkularının üzerine giderek panik atağın etkilerini azaltmaya başlayabilir.
- Kişinin çeşitli hobiler edinerek dikkatini farklı uğraşlara çekmesi de panik atak sürecinin atlatılmasına destek verecektir. Müzikle uğraşmak, resim yapmak, el işleri yapmak, yürüyüş yapmak, farklı şeyler öğrenmek kişiye iyi gelecektir.
- Yalnız olmadığınızı hatırlayın. Siz de biliyorsunuz ki panik atak pek çok kişinin yaşadığı ruhsal bir problemdir. Hatta panik atak geçiren kişilerle tanışarak onların bu durumla başa çıkma şekillerini öğrenebilirsiniz.
- Her şeye rağmen panik atakla mücadele edemediğinizi düşünüyorsanız mutlaka bir uzmana başvurun. Belki de farkında olmadığınız sebeplerden dolayı atak geçiriyorsunuzdur. Yaşadığınız stresli durumlar, çözülemeyen kişisel ya da sosyal problemler sizi panik atağa sürüklemiş olabilir. Uzman desteği olarak yaşadıklarınıza ilişkin farkındalık geliştirebilir ve problemlerinizin köküne inip hayatınıza daha pozitif açıyla yaklaşabilirsiniz.
Panik Atak Nasıl Tedavi Edilir?
Panik atak sürecinde terapi desteği almak kritik öneme sahiptir. Ataklar çoğunlukla agorafobi ile birlikte görülür ve kişi kendisine göre güvenli olmadığını düşündüğü yerlerde bulunmak istemez. Ancak sadece panik atak şeklinde de görülebilir.
Panik bozukluk, terapiye en kolay cevap veren bozukluklardan biridir. Bilişsel davranışçı terapiler kullanılarak danışana panik bozukluk hakkında bilgi verilir ve bilişsel yeniden yapılandırma ile kişinin panik bozukluğa yönelik mantıksız düşüncelerinin yerine daha gerçekçi düşünceler koyması sağlanır. Terapi sürecinde davranışçı yaklaşımla danışanın korktuğu durumla yüzleşmesi sağlanır. Nefes egzersizleri ve güvenli alan çalışmaları yapılır. Gevşeme egzersizleri öğretilir. Ancak tedavide en çok bilişsel davranışçı terapi yöntemi ile birlikte ilaç desteğinden yararlanılır. Psikiyatriden de yardım alınarak ilaçlı tedavi ile terapiler güçlendirilir.
Panik atak, tedavi edilmediğinde daha da kötüye gidebilir ve fobiler gelişebilir. Kişinin yaşam kalitesi giderek düşer. Bu sebeple panik atağın tedavi edilmesinin önemi büyüktür. Bu tür ataklar her bireyin başına gelebilir, bu sebeple kişi yaşadığı durumu felaketleştirmemelidir. Panik atak yaşayanlar uzman desteği almayı ihmal etmemeli ve böylece yaşamını sağlıklı hale getirebilmelidir.
